Page 34 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

Kao i kod većine drugih bolesti, kod osteoporoze je mno- Tabela 6. Forme farmakološkog liječenja osteoporoze
go važnija prevencija nastanka. Kada se postavi dijagnoza ANTIRESORPTIVNO LIJEČENJE ANABOLIČKO LIJEČENJE
osteoporoze, količina izgubljene koštane mase se nikada
više neće normalizovati. Ali, liječenjem je neophodno sma- Bisfosfonati Teriparatid i parathormon
njiti rizik za nastanak novih preloma . Denosumab Abaloparatid
3, 4
Estrogeni - gestageni preparati Romosozumab
SERM (selektivni modulatori estrogenih receptora)
Liječenje osteoporoze
Konceptualno, postoje dvije forme farmakološke terapi-
Najoptimalnije rješenje bi bilo kada bi svaka zemlja je: antiresorptivno liječenje, upereno na inhibiciju razgrad-
pokrenula nacionalni projekat za sprečavanje nastanka nje i gubljenje prethodno stvorenog koštanog tkiva, i ana-
osteoporoze. Potrebno bi bilo eliminisati ili poboljšati sve boličko liječenje čiji je cilj stimulisanje produkcije novog
faktore rizika na koje je moguće uticati, naročito u periodu koštanog tkiva (tabela 6). Idealno je da liječenje bude preve-
puberteta, kada se očekuje sticanje najviše koštane mase, ntivno sa ciljem sprečavanja nastanka fraktura, a ako do fra-
tj. postizanje vrhunca mineralne gustine kosti . Potrebno je ktura dođe, onda je cilj liječenja sprečavanje novih pre-
4
obezbijediti dovoljno vitamina D u tom periodu rasta, kao i loma, kao i osposobljavanje pacijenta za što kvalitetniji
unos kalcijuma, kroz programe fortifikacije određenih vrsta život 12, 13 .
hrane. Ove preventivne mjere su moguće u ekonomski ra-
zvijenim zemljama. U Srbiji, na žalost, još nema preventivnih Antiresorptivni lijekovi ne dovode direktno do povećanja
programa za sprečavanje nastanka osteoporoze. koštane mase, već to čine indirektno inhibicijom razgradnje
kostiju, i ne mogu popraviti mikroarhitekturu kosti, kao ni
Ciljevi liječenja su redukcija rizika za nastanak fraktura dovesti do normalizacije mineralne gustine kosti 12, 13 . Po-
popravljanjem koštane mase, koštane arhitekture i koštane stoje brojni terapijski vodiči, predloženi od strane različitih
čvrstine, kao i limitiranje učestalosti padova i povreda . Sva- međunarodnih i nacionalnih udruženja za osteoporozu 13-15 .
12
ka forma primarne, ali i sekundarne osteoporoze, zahtijeva i U većini vodiča ipak su antiresorptivni agensi lijekovi prvog
izbor specifične forme liječenja, te je stoga pristup liječenju izbora, prije svega zbog svoje efikasnosti, kao i značajno
individualizovan. Nefarmakološko liječenje podrazumijeva manje cijene, kada govorimo o bisfosfonatima.
adekvatan unos kalcijuma i vitamina D putem hrane, vježbe
sa težinskim opterećenjem, prestanak pušenja, ograniča- Bisfosfonati su sintetski analozi kalcijum-pirofosfata koji
vanje unosa alkohola/kafe, kao i primjenu različitih tehnika se apsorbuju na površini koštanih gredica i potom godina-
prevencije padova. S obzirom da svakodnevna ishrana ne ma mogu čekati aktivaciju osteona u kome su smješteni,
može da obezbijedi adekvatan unos kalcijuma i vitamina D, kada dolazi do njihove fagocitoze od strane osteoklasta. U
a i sunčanje u zemljama srednje geografske širine nije do- citoplazmi osteoklasta blokiraju enzimsku mašineriju i uz-
voljno da bi obezbijedilo dovoljnu produkciju vitamina D u rokuju njihovu apoptozu, tj. dovode do programirane sm-
koži, potrebno je obezbijediti dovoljne količine i kalcijuma i rti, čime se smanjuje resorpcija kosti, tj. broj osteoklasta i
vitamina D unosom suplemenata. resorptivnih lakuna. Zbog neraskidive veze i komunikacije
osteoklasta i osteoblasta, to značajno smanjuje aktivnost
Savjetuje se dnevni unos od 2.000-3.000 internacional- osteoblasta koji ipak nastavljaju da u određenoj mjeri pro-
nih jedinica (International Units, IU) vitamina D u Evropi u dukuju koštano tkivo. Najpotentniji su aminobisfosfonati
formi holekalciferola (vitamin D ), što je značajno više u od- (alendronat, rizedronat, ibandronat i zoledronat), a izbor
3
nosu na ranije preporuke (800 IU). Kada bi se određene vr- preparata zavisi od antifrakturne efikasnosti svakog prepa-
ste hrane obogaćivale vitaminom D, vjerovatno bi procenat rata na različitim dijelovima skeleta, sigurnosti primjene,
naše populacije sa deficitom vitamina D, bio značajno manji. cijene lijeka i pogodnosti primjene. Antifrakturna efikasnost
Pretpostavlja se da skoro 90% stanovnika Srbije ima deficit je prikazana u tabeli 7. Još jedna prednost bisfosfonata je što
vitamina D, mada ne postoje epidemiološke studije koje bi kod prestanka njihove primjene nema ponovnog gubljenja
to procijenile i potvrdile. Kalcijum treba unositi u vidu suple- koštane mase, kakav je slučaj kod nebisfosfonatnih lijekova
menata u količinama od 1.000-1.500 mg dnevno, jer putem čijim prestankom dolazi do ponovnog povratnog (rebound)
hrane to nije moguće. Ova doza kalcijuma je potpuno bez- gubljenja kosti 13, 14 .
bjedna i ne povećava rizik od bubrežne kalkuloze.
Tabela 7. Antifrakturna efikasnost pojedinih lijekova u osteoporozi
LIJEK PRŠLJENSKE FRAKTURE NEVERTEBRALNE FRAKTURE FRAKTURE KUKA
Raloxifen √ Bez dokaza Bez dokaza
Alendronat √ √ √
Rizedronat √ √ √
Ibandronat √ Bez dokaza Bez dokaza
Denosumab √ √ √
Teriparatid √ √ Bez dokaza

32 DOI: 10.5937/Galmed2306027P