Page 67 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

INFEKCIJE KOJE SE PRENOSE

UBODOM KRPELJA

TICK-BORNE INFECTIONS

Uroš Karić
1, 2
Anita Petković Karić Kongo-krimska groznica i Neoehrlichia mikurensis
2
Boris Jegorović infekcija. U najvećem riziku od komplikacija su hipo-
1, 2
Miloš Šabanović ili asplenični, ali i imunosuprimirani pacijenti. Važno
2
Stefan Petković je održavati visok stepen sumnje na „krpeljske”
2
Nataša Katanić bolesti kod svih pacijenata koji se prezentuju
2, 3
Jasmina Poluga 1, 2 ospom, hepatosplenomegalijom, neurološkim
1 Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, Srbija ispadima, glavoboljom i/ili sniženim brojem ćelija
2 Klinika za infektivne i tropske bolesti, Univerzitetski klinički centar Srbije, periferne krvi.
Beograd, Srbija
3 Medicinski fakultet Univerziteta u Kosovskoj Mitrovici, Kosovska Ključne riječi: krpelji, infekcije koje prenose krpelji,
Mitrovica, Srbija arbovirusne infekcije, lajmska bolest, babezioza

Korespondencija sa autorom:
Ass. dr sci. Uroš Karić
Uvod
Klinika za infektivne i tropske bolesti, Univerzitetski klinički
centar Srbije, Bulevar oslobođenja 16, Beograd, Srbija Biologija krpelja
uroskaric@gmail.com Krpelji su zglavkari srodni paucima i grinjama (svi pripa-
daju klasi Arachnida) . Ove životinje iz reda Ixodida su evolu-
1
tivno veoma uspješne i naseljavaju sve kontinente . Mogu
2
se naći u najrazličitijim kopnenim ekosistemima i predstav-
Sažetak ljaju obligatno hematofagne ektoparazite . Parazitiraju na
3
praktično svim kičmenjacima sa izuzetkom riba . Njihova
4
Krpelji su zglavkari iz klase Arachnida srodni paucima jaja se ne razvijaju na ekstremno niskim temperaturama, te
i grinjama. Mogu se naći u najrazličitijim kopnenim rijetko žive na velikim nadmorskim visinama i geografskim
ekosistemima i obligatni su hematofagni ektoparaziti širinama, a tokom zime su neaktivni .
5
svih kičmenjaka izuzev riba. Ne mogu se razmnožavati
na velikim nadmorskim visinama i geografskim širinama, Životni ciklus krpelja prolazi kroz 4 faze: jaje, larva, nimfa
a tokom zime su neaktivni. Često žive u simbiozi sa i odrasla jedinka. Larve i nimfe se moraju hraniti na domaći-
bakterijama kao što Francisella spp. i Coxiella spp. nu kako bi mogle nastaviti razvoj ka sljedećem stadijumu. U
slučaju odrasle jedinke, ,,krvni obrok” omogućava energiju
Krpelji prolaze kroz četiri faze razvoja, a nimfe i odrasle za polaganje jaja, a samo parenje se odigrava na organizmu
jedinke su najznačajnije u kontekstu vektora za humane na kome krpelji različitog pola simultano parazitiraju. Lar-
patogene. U Srbiji je do sada detektovano nekoliko vrsta ve su najmanjeg promjera i rijetko parazitiraju na čovjeku
krpelja i to: Ixodes ricinus, Ixodes hexagonus, Dermacentor mada je i to moguće . Takođe, kako nisu mogle doći u kon-
6
reticulatus, Dermacentor marginatus, Rhipicephalus takt sa domaćinom tokom prethodnih faza razvoja, a najveći
sanguineus, Haemaphysalis punctata, Haemaphysalis broj bolesti koje krpelji prenose nije transmisibilan transo-
concinna, Hyalomma marginatum, a najveći medicinski varijalno, larve nisu od velikog značaja za humanu medici-
7
značaj ima obični krpelj (I. ricinus) i može prenijeti nu . Međutim, ovo stanovište je tema reevaluacije posljed-
njih godina . Nimfe su manje od odraslih jedinki, te se često
8
lajmsku bolest, anaplazmozu, povratnu groznicu, ne primijete na koži. Kako mogu biti zaražene brojnim pato-
babeziozu, krpeljski encefalitis i orbivirozu. Najčešća genima, čest su vektor za bolesti koje mogu ugroziti ljude.
vektorska bolest na sjevernoj hemisferi je lajmska bolest Suprotno uvreženom mišljenju, najveći broj krpelja koji su
koja pogađa više stotina hiljada osoba godišnje. Druge od značaja za humanu medicinu aktivno ne ,,lovi” domaći-
značajne bolesti za koje su vektori krpelji su tularemija, na, a svakako ne ,,skače” na njega. Krpelji se zakače zadnjim
TIBOLA (Tick-borne Lymphadenopathy), mediteranski nogama za vegetaciju i čekaju da dovoljno blizu prođe kič-
pjegavac i mediteranskom pjegavcu slične bolesti, menjak (engleski termin za ovo ponašanje je,,questing”), pa
se prednjim nogama zakače za njega.

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2024; 3(11):65-71. 65