Page 23 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

SPECIFIČNOSTI POREMEĆAJA

ACIDOBAZNE RAVNOTEŽE KOD DJECE

SPECIFICITIES OF ACID-BASE BALANCE

DISORDERS IN CHILDREN

Nenad Mladenović , Hristina Ugrinović * potrebno sagledati kompletnu kliničku sliku, obaviti fizikalni
1
2
* Oba autora su prvi autori pregled i upoznati se sa drugim elementima dijagnostike,
naročito kada su u pitanju složeni poremećaji, odnosno isto-
1 Opšta bolnica Ćuprija, Ćuprija, Srbija vremeno prisustvo više primarnih poremećaja. Postoji više
2 Klinika za kardiohirurgiju Univerzitetskog kliničkog centra Srbije, načina i mehanizama pomoću kojih organizam pokušava da
Beograd, Srbija
kompenzuje acidobazne poremećaje, ali je mogućnost kom-
penzacije limitirana različitim činiocima, pa je neophodno
Korespondencija sa autorom:
imati znanja o tome koliki se stepen kompenzacije očeku-
Dr Hristina Ugrinović je, primijeniti simptomatsku terapiju, ali (što je najvažnije),
djelovati etiološki i liječiti uzrok koji je doveo do primarnog
Klinika za kardiohirurgiju Univerzitetskog kliničkog centra
Srbije, Koste Todorovića 8, Beograd, Srbija poremećaja/bolesti. Tešku acidozu (pH < 6,8) i tešku alkalo-
zu (pH > 8) je gotovo nemoguće izliječiti, pa je zato od suštin-
hristina.ugrinovic@yahoo.com skog značaja rana dijagnostika ovih poremećaja i blagovre-
meno otpočinjanje liječenja. Pored mnogo sličnosti između
acidobaznih poremećaja kod djece i odraslih osoba, postoje
i brojne specifičnosti vezane za pedijatrijske pacijente, kako
Sažetak u pogledu uzroka nastanka acidobaznih poremećaja, tako i
2
Ravnoteža između produkcije i eliminacije kiselina i baza po pitanju njihove dijagnostike i liječenja .
je od suštinskog značaja za homeostazu organizma.
Poremećaji ove ravnoteže (metabolička i respiratorna Parametri za procjenu
acidoza i alkaloza i mješoviti poremećaji) su sekundarni, acidobaznog stanja
nastali na bazi drugih oboljenja i povreda, pa je i
njihovo liječenje, prije svega etiološko. U dijagnostici Procjena acidobaznog stanja se vrši na osnovu vrijed-
acidobaznog disbalansa ključnu ulogu imaju gasne nosti nekoliko parametara: pH (koncentracija vodonikovih
jona), pCO (parcijalni pritisak ugljen-dioksida), HCO (bi-
analize arterijske krvi koje su ujedno i vodič u terapiji, karbonati), BE/BD (bazni eksces/bazni deficit) (Base Excess/
3
2
ali ne treba zanemariti ni anamnezu, fizikalni pregled i Base Deficit, BE/BD) i BB (puferske baze), (Buffering Bases,
druge dijagnostičke metode. Iako su osnovni elementi BB). Vrijednosti ovih parametara ne razlikuju se u dječjem,
dijagnostike i liječenja acidobaznih poremećaja, kao i adolescentnom i adultnom uzrastu.
etiologija i patogeneza veoma slični kod djece i odraslih,
Koncentracija vodonikovih jona je uvijek prvi korak u sa-
ipak postoje i brojne specifičnosti vezane za dječji gledavanju i procjeni poremećaja acidobazne ravnoteže. To
uzrast, koje su navedene u ovom radu.
je opšti parametar koji ukazuje na to da li je neka tjelesna
Ključne riječi: acidobazna ravnoteža, poremećaji, djeca tečnost u ravnoteži, u acidozi ili alkalozi. Ovaj parametar ne
ukazuje na prirodu poremećaja, već samo na to, da li po-
remećaj postoji. Koncentracija vodonikovih jona se izražava
numerički preko pH vrijednosti, koju je, još davne 1908. go-
dine, Sorensen definisao kao negativan logaritam koncen-
Uvod tracije vodonikovih jona (pH = -log H ) . Izračunavanje (izra-
+ 3
Za homeostazu organizma je neophodno postojanje žavanje) pH vrijednosti se može vršiti i na drugi način, preko
ravnoteže između produkcije i eliminacije kiselina i baza. Henderson-Heselbahove jednačine, koja predstavlja odnos
Poremećaji ove ravnoteže su sekundarni, posljedica i/ili ma- između metaboličke i respiratorne komponente, a uzima u
nifestacija nekog oboljenja ili povrede, a ne bolest sama po obzir i konstantu disocijacije ugljene kiseline (pK) i koefici-
4, 5
sebi. Oni mogu biti respiratorni, metabolički i mješoviti, za- jent rastvorljivosti ugljen-dioksida (α) . Ta jednačina glasi:
visno od uzroka koji je do njih doveo . Zbog toga je, prilikom pH = pK + log HCO / α pCO . Visoke pH vrijednosti odgovara-
1
3
2
tumačenja gasnih analiza arterijske krvi, koje su najvažni- ju niskim koncentracijama vodonikovih jona (alkaloza), dok
ji element dijagnoze i vodič u liječenju ovih poremećaja, niske vrijednosti pH odgovaraju visokim koncentracijama

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2024; 3(11):21-28. 21