Page 29 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

da približno 1,2 miliona ljudi do 2025. godine i dva miliona koji je povezan sa povećanim rizikom od nepovoljnih isho-
ljudi do 2050. godine, oboli od sarkopenije . da, uključujući padove, prelome, fizičku onesposobljenost
19
i smrtnost . Izuzetan napredak u pristupu sarkopeniji do-
1-3
Sarkopenija se smatra „primarnom“ (vezanom za stare- nijela je promjena definicije koja u svojoj novoj verziji sa-
nje) kada nisu vidljivi drugi specifični uzroci, dok se sarko- drži smanjenu mišićnu snagu kao parametar od primarnog
penija smatra „sekundarnom“ kada su vidljivi uzroci koji su značaja. Snaga mišića je u sadašnjoj literaturi prepoznata
drugačiji (ili dodatni) u odnosu na starenje 2, 18 . Sarkopenija kao najpouzdanija mjera funkcije mišića. Takođe, izvorna
može nastati kao posljedica sistemskih bolesti, maligniteta definicija je predstavljala veliku promjenu u to vrijeme jer
ili kod septičnih stanja sa disfunkcijom organa. Fizička neak- se u dijagnozu uvodi i oštećenje mišićne funkcije kojim se
tivnost takođe doprinosi razvoju sarkopenije, bilo zbog se- pravi veliki otklon u odnosu na prethodne postulate koji su
dentarnog načina života ili zbog imobilizacije ili invaliditeta se oslanjali samo na otkrivanje niske mišićne mase . U ovim
2
uzrokovanog bolestima . Takođe, sarkopenija može nastati revidiranim smjernicama, snaga mišića dolazi u prvi plan.
18
direktno (usljed nedovoljnog unosa hrane kao energetskog Istraživanja takođe daju prednost smanjenoj snazi mišića u
ili proteinskog izvora) što može biti posljedica anoreksije, odnosu na smanjenu masu u predviđanju nepovoljnih isho-
malapsorpcije, ograničenog pristupa zdravoj hrani ili ogra- da 2, 14 (tabela 1). Novi pojam „narušen kvalitet mišića“ koji se
ničene sposobnosti za ishranu 2, 19 . Nedavno je predloženo da uvodi u dijagnozu se koristi za opisivanje mikroskopskih i
se u sastav definicije malnutricije uvrsti niska mišićna masa, makroskopskih aspekata arhitekture i sastava mišića . S ob-
2
bez obzira da li je malnutricija uzrokovana niskim unosom zirom da se najčešće gubitak mišićne mase i funkcije dešava
hrane kod gladovanja ili nemogućnošću da se hrana unese ubrzano i progresivno, ima prijedloga da se ovaj poremećaj
u organizam (komatozni, kritično oboljeli pacijenti) ili zbog nazove mišićna insuficijencija .
3
smanjene biodostupnosti nutrijenata kod upornih dijareja i
povraćanja ili kod stanja gdje su potrebne visoke doze nu- Tabela 1. Definicija i dijagnoza sarkopenije
trijenata, kao što su inflamatorne bolesti ili disfunkcije or- Vjerovatna sarkopenija je identifikovana kada je prisutan kriterijum br. 1
gana 2, 19 . Dijagnoza je postavljena kada je dodat kriterijum br. 2
Ukoliko su prisutna sva tri kriterijuma (br. 1, br. 2 i br. 3) radi se o ozbiljnoj sarkopeniji
(1) Niska snaga mišića
(2) Nizak kvantitet ili kvalitet mišića
Definicija sarkopenije (3) Niske fizičke performanse
Evropska radna grupa za sarkopeniju kod starijih lju-
di (European Working Group on Sarcopenia in Older People, Validirani testovi i mjerenja za
EWGSOP) je 2010. godine objavila definiciju sarkopenije kategorizaciju sarkopenije u
koja je dugo bila u upotrebi širom svijeta . Ova definicija je kliničkoj praksi i istraživanjima
2
imala izuzetan značaj, jer je dovela do napretka u identifika- Danas je dostupan širok spektar testova i alata za ka-
ciji osoba sa rizikom od sarkopenije i targetirala mjere koje rakterizaciju sarkopenije u kliničkoj praksi i istraživanju 2, 15
treba primijeniti u prevenciji i liječenju . Nova istraživanja (tabela 2). Izbor testa može zavisiti od pacijenta (invalidnost,
2
tokom narednih godina su donijela nova saznanja koja su pokretljivost), dostupnosti tehničkih resursa zdravstvene
podstakla potrebu za ažuriranjem postojeće definicije. Po- ustanove (zajednica, klinika, bolnica ili istraživački centar) ili
četkom 2019. godine članovi EWGSOP su sagledali novoi- svrhe testiranja (praćenje napretka ili praćenje rehabilitacije
stražene aspekte sarkopenije i saglasili se po pitanju nove i oporavka) .
2
definicije . Pomenuta radna grupa koristi najnovije dokaze
2
kako bi se utvrdili jasni kriterijumi i alati koji definišu i karak- Otkrivanje slučajeva sarkopenije u kliničkoj praksi može
terišu sarkopeniju u kliničkoj praksi . Ovu definiciju EWGSOP početi čim pacijent prijavi padove, osjećaj slabosti, spori
2
podržalo je i niz drugih međunarodnih naučnih udruženja: hod, teškoće pri ustajanju iz stolice ili gubitak tjelesne teži-
Evropsko udruženje gerijatrijske medicine (European Geria- ne/gubitak mišićne mase. U tim slučajevima treba posum-
tric Medicine Society), Evropsko udruženje za kliničku nutrici- njati na sarkopeniju i sprovesti dalja testiranja . EWGSOP
2
ju i metabolizam (European Society for Clinical Nutrition and preporučuje korišćenje SARC-F (Strength, Assistance in wal-
Metabolism), Evropsko udruženje za kliničke i ekonomske king, Rise from a chair, Climb stairs, and Falls, SARC-F) upit-
aspekte osteoporoze, osteoartritisa i muskuloskeletne bo- nika koji se sastoji se od pet pitanja i odgovora koji se ba-
lesti (The European Society for Clinical and Economic Aspects ziraju na percepciji pacijenta o njihovim ograničenjima u
of Osteoporosis, Osteoarthritis and Musculoskeletal Diseases), snazi, sposobnosti hodanja, ustajanju iz stolice, penjanju uz
Internacionalna fondacija za osteoporozu (International stepenice i iskustvima sa padovima . SARC-F upitnik je jed-
2
Osteoporosis Foundation), Internacionalno udruženje za nostavan upitnik koji se može koristiti kao početni alat za
gerontologiju i evropski gerijatrijski region (International skrining sarkopenije i za brzu procjenu fizičke funkcije kao
Association of Gerontology and Geriatrics European Region) i jednostavan način da se dobiju podaci od pacijenata zna-
druga . čajni za sarkopeniju. Takođe, jednostavan test za korišćenje
2
je Iši skrining test koji procjenjuje vjerovatnoću sarkopenije
Nova (2019) EWGSOP definicija glasi: Sarkopenija je koristeći skor dobijen na osnovu starosti pacijenta, snage
progresivni i generalizovani poremećaj skeletnih mišića stiska šake i debljine lista na potkoljenici .
2

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2023; 2(8):25-34. 27