Page 48 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

interval, a ti pacijenti se prate tokom prvih mjeseci . Među miokarda koji se javlja nakon terapije ICIs djelimično je vo-
13
bolestima srčane provodljivosti (atrijalna fibrilacija, ventri- đen upalom povezanom sa ICIs i koronarnim vaskulitisom
kularna tahikardija, ventikularna fibrilacija, AV blok i drugi), izazvanim aktivacijom T ćelija 10, 22 . Nadalje, ekspresija PD-1–
najveća je incidencija supraventrikularnih aritmija nakon li- PD-L1 dubleta je pojačana kod ishemije i infarkta miokarda,
ječenja ICIs 10, 22 . Nadalje, liječenje ICIs može dovesti do bloka a ateroskleroza je ubrzana genetskim nedostatkom PD-1 .
10
grane snopa, kompletnog AV bloka, kao i produženog PR Osim toga, vinca alkaloidi (lijekovi koji ciljaju na mikrotubu-
intervala, što sve može dovesti do srčanog zastoja (tabela le) izazivaju oštećenje miokarda i nekroptozu, što dovodi do
1). Rizik od aritmije zavisi od dužine trajanja terapije i smatra ishemije i infarkta miokarda i drugih vazo-okluzivnih kom-
se da je direktno povezan sa citotoksičnošću posredovanom plikacija .
36
T ćelijama podstaknutom upotrebom ICIs. Konačno, bradi-
kardija i srčani blok su takođe povezani sa taksanima (pakli- Tromboembolijski incidenti
taksel) (tabela 2) . Iako prethodna anamneza arterijskog tromboembo-
13
Hipertenzija lijskog događaja (Arterial Thromboembolic Event, ATE) nije
apsolutna kontraindikacija za upotrebu antiangiogenih
Antiangiogeni agensi su povezani s pojavom hiperten- sredstava, održavanje male vjerovatnoće pojave ATE pove-
zije . Krvni pritisak treba pažljivo pratiti kod svih pacijenata zane s lijekovima, uključujući prolazne ishemijske napade,
29
koji su na liječenju inhibitorima angiogeneze. Neke studije moždani udar, anginu i infarkt miokarda je veoma važno .
11
ukazuju da inhibitori VEGFR tirozin kinaze i bevacizumab Inhibitor angiogeneze bevacizumab je povezan sa većom in-
uzrokuju abnormalne strukturne promjene u zidovima arte- cidencom potencijalno fatalnih ATE (tabela 2) . Stoga je kod
37
rija koje mogu dovesti do disekcija aorte i aneurizme. Stoga visokorizičnih pacijenata s prethodnim tromboembolijskim
pacijenti koji uzimaju ove lijekove moraju imati hipertenzi- događajem opravdana istovremena primjena niskih doza
ju pod kontrolom, a u slučaju inače neobjašnjivog bola u aspirina uz bevacizumab. Osim toga, bevacizumab je pove-
grudima ili abdomenu, potrebno je posumnjati na disekciju zan s povećanim rizikom od venske tromboembolije (Venous
aorte. Osim toga, zabilježena je hipertenzija kod lijekova koji Thromboembolism, VTE) kod pacijenata s karcinomom, za ra-
ciljaju na mikrotubule (vinka alkaloidi) (tabela 1) 30, 31 . zliku od druge terapije ciljane na VEGF .
38
Miokardijalna ishemija i infarkt

Ishemijski srčani događaji su povećani kod pacijenata li- Ehokardiografska evaluacija
ječenih antiangiogenim agensom bevacizumabom . Dodat- onkoloških pacijenata
32
no, specifični inhibitori VEGFR tirozin kinaze (regorafenib, Procjena sistolne funkcije koja se zasniva na mjerenju
sorafenib) povezani su sa ishemijom miokarda i infarktom 11, amplitude i brzine kretanja ili deformacije miokarda mjere-
32 . Fluoropirimidini (5-fluorouracil) su takođe povezani sa njem naprezanja i brzine naprezanja, sve više ima značaja
slučajevima ishemije miokarda, pri čemu je vazospazam kod onkoloških pacijenata. Onkološki pacijenti koji su pod-
glavni doprinoseći faktor, obično nakon lokalne ili intrape- vrgnuti hemoterapiji i zračnoj terapiji mogu razviti kardio-
ritonealne primjene lijeka 1, 33 . Otkrivanje ozljede miokarda miopatiju ne samo tokom liječenja već i godinama nakon
uzrokovano 5-fluorouracilom oslanja se na povišenju srča- terapije . Rano otkrivanje disfunkcije lijeve komore i rano
4
nih troponina . Zanimljivo je da na rizik od kardiotoksično- otkrivanje, prevencija i liječenje kardiotoksičnosti je ključno
34
sti fluoropirimidina može uticati nasljeđivanje polimorfiza- kako bi se smanjila nepovratna oštećenja miokarda . Glo-
39
ma gena, posebno enzima dihidropirimidin dehidrogenaze balni longitudinalni strain (Global Longitudinal Strain, GLS)
(Dihydropyrimidine Dehydrogenase, DPD) (enzim koji ograni- je osjetljiviji parametar od ejekcione frakcije u otkrivanju
čava brzinu katabolizma fluorouracila) . Veći neželjeni sr- rane, subkliničke disfunkcije miokarda . Preporuka me-
35
40
čani događaji imaju četiri puta veću vjerovatnoću da će se đunarodnih udruženja je da se prije početka potencijalno
pojaviti kod pacijenata koji primaju ICIs terapiju . Infarkt kardiotoksične terapije, pored ejekcione frakcije, odredi i
22
Tabela 2. Sažetak različitih citotoksičnih agenasa povezanih sa specifičnim kardiotoksičnim efektima
KARDIOTOKSIČNI EFEKT AGENS

Srčana slabost, miokardijalna ishemija i srčani zastoj antiangiogeni agensi, osimertinib, mobocertinib, inhibitori proteosoma,interferon, interleukin-2, asciminib
Miokardna nekroza vodi ka dilatacionoj kardimiopatiji i srčanoj slabosti sunitinib, alemtuzumab, imatinib, trametinib, taksani kombinirani sa antraciklinima
Arterijska tromboza bevacizumab, ponatinib
citotoksični T limfocit-asocirajući antigen 4 inhibitor, programirajući ćelijski smrtni receptor 1 inhibitor,
Perikarditis
programirajući ćelijski smrtni ligand 1 inhibitor, citarabine, bleomicin
taksani, vandetanib, vemurafenib, asciminib. ponatinib, crizotinib, nilotinib, histonski deacetilizirajući
Aritmija
inhibitor
vandetanib, osimertinib, mobocertinib, selpercatinib, eribulin, crizotinib, arsenički trioksid, BRAF inhibitori,
Prolongacija korigiranog QT (QTc) intervala
histonski deacetilizirajući inhibitor, tirozin kinaza inhibitoriciljajući BCR: ABL1

46 DOI: 10.5937/Galmed2306040B