Page 44 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

imunološke kontrolne tačke (Immune Checkpoint Inhibitor, komore izazvana antraciklinom prezentovana je umorom,
ICI), kao i molekularno ciljani antiangiogeni lijekovi, uključu- dispnejom, ortopnejom, edemom i kardiogenim šokom.
jući inhibitore vaskularnog endotelnog faktora rasta (Vascu- Kod preživjelih od karcinoma ovi simptomi uporedivi su sa
lar Endothelial Growth Factor, VEGF) i inhibitore tirozin kina- onima koji se viđaju kod osoba sa drugim uzrocima srča-
ze (Tyrosine Kinase Inhibitors, TKIs), dostupni su za liječenje ne slabosti i povezani su sa značajnim ranim povećanjem
kancera, a kardiovaskularni učinci nabrojanih lijekova mogu troponina u serumu kod 30-35% pacijenata liječenih antra-
početi rano i ne zavise od doze, dok neki mogu biti značajni i ciklinom 15, 16 . Osim toga, pacijenti mogu ispoljiti poreme-
potencijalno fatalni 10, 11 . Takođe, trastuzumab receptor ljud- ćaje srčanog ritma izazvane povišenim pritiscima punjenja
skog epidermalnog faktora rasta 2 (Human Epidermal Growth lijeve komore . Kardiotoksični efekti antraciklina zavise od
15
Factor Receptor 2, HER2) pokazao je nizak, do umjeren rizik doze i češći su kod mitoksantrona i idarubicina nego kod
od kardiotoksičnosti, kao i modifikatori biološkog odgovo- doksorubicina. Preporučene doze hemoterapeutika se ne
ra, inhibitori topoizomeraze, alkilirajući agensi, lijekovi koji smiju prekoračiti zbog kumulativnih efekata koji dovode do
ciljaju na mikrotubule, antimetabolite, antitumorske antibi- kardiotoksičnosti (tabela 1) . Nadalje, antraciklinsku hemo-
16
otike, monoklonska antitijela itd 12, 13 . Prognoza pacijenata sa terapiju tipično treba izbjegavati kod pacijenata sa LVEF ≤
karcinomom je u korelaciji sa kardiotoksičnošću izazvanom 40% i razmotriti druge režime koji ne sadrže antracikline.
citotoksičnim lijekovima 9, 14 . Težina srčane disfunkcije pove- Prije početka hemoterapije bazirane na antraciklinima, vrši
zane sa terapijom kancera (Cancer Therapy-Related Cardiac se procjena LVEF, kako bi se eventualno otkrila već posto-
Dysfunction, CTRCD) kreće se od blage do teške, pri čemu jeća disfunkcija lijeve komore 15-17 . Za primarnu prevenciju
simptomatski CTRCD koji se odnosi na srčanu slabost (Heart kardiotoksičnosti uzrokovane antraciklinom, deksrazoksan
Failure, HF) zahtijeva inotropnu podršku, mehaničku cirkula- je efikasan lijek koji ispoljava svoje djelovanje helirajući in-
cijsku potporu ili razmatranje transplantacije. Asimptomat- tracelularno željezo, čime se sprečava stvaranje oksidativnih
ski CTRCD, kada je težak, definisan je kao novo smanjenje radikala potpomognutih željezom i inhibira topoizomerazu
LVEF na < 40% . Do sada, granične vrijednosti za srčane bio- II-beta (enzim povezan s kardiotoksičnošću) antraciklinom .
17
4
markere, kao što su natriuretski peptidi (Natriuretic Peptide, Postterapijski monitoring je baziran na mjerenju funkcije li-
NP) i srčani troponin (Cardiac Troponin, cTn), kod pacijenata jeve komore, pragu za testiranje i intervalu za testiranje 15,
koji primaju citotoksične terapije nisu jasno definisane, te je 17 . Dodatno, ehokardiogram se radi tokom tretmana, nakon
bitno uzeti u obzir ne samo doba, pol, funkciju bubrega, već svakog ciklusa hemoterapije, kao i jednom godišnje nakon
i postojeću atrijalnu fibrilaciju ili plućnu emboliju, pretilost završetka ciklusa kod pacijenata sa akutnom kardiotoksič-
i upalni proces, kao faktore koji mogu promijeniti nivo bio- nošću koji će biti podvrgnuti daljem izlaganju antraciklinima
markera kod ovih pacijenata . Ne samo da su srčani biomar- ili kod onih sa već postojećom disfunkcijom LV . Stope pre-
4
17
keri korisni za CTRCD skrining i dijagnozu, već takođe igraju življavanja pacijenata sa kliničkim HF izazvanom antraciklin-
ulogu u vođenju terapije, jer njihovo oslobađanje varira u skom toksičnošću su uporedive sa onima kod osoba sa HF
različitim terapeutskim modalitetima, u zavisnosti od vre- uzrokovanom drugim faktorima 15-17 . Disfunkcija lijeve komo-
mena početka liječenja i prisustva komorbiditeta . Cilj ovog re je također primijećena kod pacijenata liječenih specifič-
4
članka je dati pregled kardiotoksičnih efekata povezanih s nim inhibitorima VEGFR tirozin kinaze (aksitinib, lenvatinib,
različitim grupama citotoksičnih agenasa, mehanizama koji pazopanib, ripretinib, sunitinib i sorafenib) (tabela 2) 18, 19 .
su uključeni, kao i njihovo liječenje.
Kardiotoksičnost lijeka ciljanog na HER2 trastuzumab
manifestuje se smanjenjem ejekcione frakcije lijeve komo-
Pojava i mehanizam kardiotoksičnosti re, ali ovaj efekat se može reducirati prestankom liječenja
(tabela 1) . Kod pacijenata sa LVEF od 40-50%, starosti > 50
12
Pojava i mehanizam kardiotoksičnosti, kumulativne do- godina i hipertenzijom, rizik od zatajenja srca je neznatno
ze u odnosu na farmakološki agens, kao i tretman, prikazani povećan kada se trastuzumab primjenjuje nakon terapije
su u tabeli 1. antraciklinom 12, 16 . Štoviše, lapatinib, oralno aktivni inhibitor
tirozin kinaze koji utiče i na ljudski epidermalni faktor ra-
sta, receptor epidermalnog faktora rasta 2 (HER2) i recep-
Klinička prezentacija tor epidermalnog faktora rasta (EGFR), ima povoljniji pro-
kardiotoksičnosti hemoterapije fil eventualne kardiotoksičnosti od trastuzumaba, prema
preliminarnim rezultatima kliničkih studija, dok su povoljni
Kardiotoksičnost hemoterapije može se manifestovati efekti na LVEF (s oporavkom LVEF do vrijednosti od ≥ 50%)
kroz različite kliničke prezentacije: srčana slabost, miokar- takođe prijavljeni kod 87% pacijenata na pertuzumabu, mo-
ditis, perikarditis, aritmije, hipertenzija, ishemija i infarkt noklonskom antitijelu koje se vezuje za drugačiji epitom
miokarda, različiti tromboembolijski incidenti. HER2 20, 21 . Dilataciona kardiomiopatija može koegzistirati s
Srčana slabost oštećenjem funkcije lijeve komore uzrokovanim inhibitorom
imunološke kontrolne tačke . Osim toga, pokazalo se da se
22
Prolazni ili trajni pad funkcije lijeve komore je manifesta- srčani štetni događaji, posebno novonastala srčana slabost,
cija toksičnosti hemoterapije 14, 15 . Sistolna disfunkcija lijeve kao i udruženi kardiovaskularni komorbiditeti i povećani

42 DOI: 10.5937/Galmed2306040B