Page 98 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

association studies - GWAS) identifikovani su geni (INS, mpenzacija i ketoacidoza. Zlatni standard kod djece svih
PTPN22, CTLA4 i IL2RA) koji učestvuju u imunskoj regulaciji uzrasta je primjena intenzivirane insulinske terapije (br-
β-ćelija 2, 10-11 . Rizik od nastanka dijabetesa opada sa uzra- zodjelujući insulini prije obroka i bazalni insulin pred spa-
stom. Bliski rođaci osoba sa dijabetesom imaju 15 puta veći vanje) ili terapija insulinskom pumpom. Insulinska terapija
rizik od dobijanja dijabetesa, a kada se razvije autoimunost, mora biti individualno prilagođena svakom pacijentu, u cilju
stepen progresije je isti kao i u opštoj populaciji. Najveći izbjegavanja akutnih i hroničnih metaboličkih komplikacija
broj djece (80-90%) sa multiplim antitijelima progredira do dijabetesa .
20
trećeg stadijuma za 15 godina, u poređenju sa onima koji
imaju pozitivno samo jedno antitijelo za dijabetes 10-12 . Tabela 2. Faze dijabetesa
Predijabetes Dijabetes
Tabela 1. Kriterijumi za dijagnozu dijabetes melitusa
Faze bolesti Prva faza Druga faza Treća faza
1. Klasični simptomi dijabetesa, glikemija ≥ 11,1 mmol/L
Ili
2. Glikemija poslije gladovanja od minimum 8 h (našte) ≥ 7,0 mmol/L Autoimunost Autoimunost Autoimunost
Ili Normoglikemija Disglikemija Hiperglikemija
3. Glikemija nakon 2 sata od opterećenja glukozom tokom oGTT ≥ 11,1 mmol/L Presimptomatski Presimptomatski Simptomatski
Test oralnog opterećanja glukozom - oGTT (podrazumjeva rastvor 1,75 g/kg glukoze
do maksimalnih 75 g) Očuvana toleran- Povišena glikemija našte
Ili Karakteristike cija glukoze (PGN) i/ili poremećaj toleran- Dijabetes
cije glukoze (PTG)
4. HbA1c ≥ 6,5% PGN 5,6–6,9 mmol/L
PTG (glikemija u drugom
Faktori spoljne sredine (infektivni, nutritivni i/ili hemij- satu oGTT) 7,8–11,0 mmol/L
ski) ostaju nepoznanica, ali proces započinje mjesecima i HbA1C 5,7–6,4%
godinama prije pojave simptoma. Infekcije enterovirusima,
(Cytomegalovirus Infection, CMV), kongenitalna rubela, zauš- I pored značajnog napretka u insulinskoj terapiji, posti-
ke, influenca, rotavirus povezuju se sa razvojem autoimuno- zanje optimalne glikemijske kontrole nije jednostavno. Po-
sti 13-14 . trebe za insulinom kod djece i adolescenata su zbog rasta i
razvoja, kao i hormonskih uticaja tokom puberteta vrlo pro-
Procjenjuje se da oko 96.000 djece mlađe od 15 godina mjenljive, pa je neophodno dozu insulina adaptirati. Takođe,
godišnje oboli od dijabetesa. Takođe se uočava sezonska postoje velike dnevne varijacije u odnosu na aktivnost djete-
varijabilnost, sa pikom u zimskim mjesecima. Incidencija ta i nepredvidive navike u ishrani. Prava doza insulina je ona
T1D pokazuje velike varijacije između zemalja, najveća je u koja dovodi do željene glikemije, bez rizika od hipo i hiper-
Finskoj, sjevernoj Evropi, Kanadi, a najmanja je na azijskom glikemije. Potrebna doza insulina zavisi od uzrasta, tjelesne
kontinentu (Japan, Kina i Tajvan) 15-17 . Srbija spada u područje mase, puberteta, trajanja i faze dijabetesa, planirane fizičke
sa visokom incidencijom (10-20/100.000 stanovnika) . Po- aktivnosti, interkurentne infekcije, menstrualnog ciklusa .
18
21
sljednjih decenija uočava se porast incidencije dijabetesa, Nakon postavljanja dijagnoze, često nastupa faza parcijalne
naročito u nerazvijenom dijelu svijeta, što ukazuje na značaj remisije, kada se održava endogena sekrecija insulina, pa se
faktora spoljne sredine . dnevna doza insulina smanjuje ispod 0,5 IU/kg/dan. Doza
19
kod prepubertetske djece (van parcijalne remisije) je obično
0,7 do 1,0 IU/kg/dan. Tokom puberteta doza insulina raste
Klinička slika na 1-2 IU/kg/dan, zbog povećane sekrecije hormona rasta,
koji i kod osoba koje nemaju dijabetes dovodi do fiziološ-
Sva djeca ispoljavaju tipične simptome šećerne bolesti:
polidipsiju i poliuriju (enurezu). Ukoliko poliurija i glikozurija ke insulinske rezistencije, dok je ona posebno izražena kod
22
dugo traju, zbog gubitka kalorija urinom nastaje gubitak u adolescenata sa dijabetesom .
tjelesnoj masi. Polifagija nastaje kao posljedica nadokna- Pankreas zdravih osoba stalno izlučuje malu količinu in-
de kalorija izgubljenih urinom i nedostatka energije. Djeca sulina, a nakon obroka, raste postprandijalni insulin, da bi
se žale na umor i bol u nogama, česta je monilijaza vulve, se glikemija održala u željenom opsegu. Intenzivirana bo-
odnosno balanitis. U ranoj fazi dijabetesa klinički nalaz je lus-bazal terapija imitira ovu prirodnu sekreciju 21, 23 .
nespecifičan, ali sa porastom glikemije i osmotske diureze,
javljaju se znaci dehidracije i bolest se može prezentovati di- Insulinski preparati registrovani za upotrebu u pedijatriji
jabetskom ketoacidozom. prikazani su u tabeli 3. Klasifikovani su u tri velike grupe:
prandijalni (kratkodjelujući i brzodjelujući analozi), insulin
srednjeg dejstva i dugodjelujući analozi.
Terapija dijabetesa
Prandijalni insulini su insulini kratkog dejstva i primje-
Terapiju insulinom treba započeti odmah nakon po- njuju se uz obrok, a brzodjelujući insulinski analozi koriste
stavljanja dijagnoze, da bi se spriječila metabolička deko- se i u insulinskim pumpama. Doza se adaptira u odnosu na

96 DOI: 10.5937/Galmed2305096Z