Page 103 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

i uspješnih načina za prevazilaženje određenih životnih zavisnikom i njegovom porodicom, definisati specifične fak-
problema, zapostavljanje porodičnih uloga, slabljenje ko- tore rizika koji prethode recidivu. Za neke zavisnike proble-
munikacije i vraćanje na stare zavisničke obrasce življenja mi komuniciranja u porodici predstavljaju najvažniji faktor
i ponašanja, predskazuju recidiv. Ove promjene su najčešće za recidiv. Kod drugih socijalni faktori (nezaposlenost, od-
vidljive i dugo traju, pa se na njih može uspješno djelovati. bacivanje od okoline) imaju snažniji uticaj na recidiv. Tokom
Dinamika apstinencije i recidiva prikazani su na grafikonu 2. vremena, čak i kod iste osobe, ovi faktori se mijenjaju, pa je
neophodno stalno redifinisanje njihove suštine, značenja i
Ukoliko ipak dođe do recidiva, neophodno je brzo tra- snage da zavisnika vrate u recidiv.
ženje pomoći i zaustavljanje recidiva uz analizu i rješavanje
prethodnih problema i poboljšavanje komunikacije u poro-
dici. Recidiv dolazi kao stari, zaboravljeni, ali prikriven en- Primjer dobre prakse: MedTiM -
gram koji u datom trenutku može da provocira upotrebu
supstance. Povremena analiza načina i kvaliteta rješavanja savremena klinika za bolesti zavisnosti
životnih problema ima za liječenog zavisnika veliki značaj u U cilju unaprijeđenja rada u oblasti prevencije i liječe-
smislu prevencije recidiva. nja bolesti zavisnosti u svijetu se primjenjuju vodiči dobre
kliničke prakse, koji daju smjernice u ovoj oblasti, kako u
društvenom tako i u privatnom sektoru. Preporučuje se sa-
Rezistentni zavisnici radnja ovih sektora, od preventivnog i terapijskog, do istra-
živačkog nivoa. Briga za kontinuiranu edukaciju kadrova za
Najveći problem u tretmanu zavisnika predstavlja rezi- rad sa zavisnicima takođe je važan zadatak, s obzirom na
stentnost na terapiju. Stepen rezistentnosti direktno je pro- ogromnu rasprostanjenost narkomanije u opštoj populaciji,
porcionalan broju recidiva u jedinici vremena. Na rezisten- pa je potrebno mnogo više od sadašnjeg broja edukovanih
tnost utiču biološki, psihološki i socijalni faktori. Dugotrajna stručnjaka. Posljednjih godina u Republici Srbiji razvijani su
upotreba supstanci često daje trajna moždana oštećenja. programi prevencije, liječenja i rehabilitacije u oba sektora.
Komorbiditet sa drugim psihijatrijskim kao i somatskim
oboljenjima utiče da zavisnik ima manju otpornost prema Jedan od primjera je formiranje specijalne psihijatrijske
supstanci, sniženu motivaciju i nejasnu perspektivu, što ga bolnice MedTiM, u Novim Banovcima (slika 1), koja se uže
lako vraća na upotrebu supstanci. bavi liječenjem zavisnika koristeći savremene vodiče dobre
prakse. Bolnica se bavi liječenjem svih vrsta zavisnosti: od
Na rezistentnost mogu da utiču neadekvatni terapijski alkohola, marihuane, kokaina, opijata i drugih psihoaktivnih
pristupi u smislu nedovoljnog korišćenja potencijala klijen- supstanci, a takođe i zavisnosti od kockanja, od interneta i
ta, njegove porodične i socijalne mreže, kao i neadekvatna dr. Osim zavisnosti, ovde se liječe depresija i anksioznost,
farmakoterapija u pojedinim fazama liječenja. Takođe i ne- po najnovijim preporukama uz primjenu najsavremenijih
dovoljno angažovan stručnjak ili stručni tim, sa nedovolj- procedura. Stručni tim je multidisciplinaran i kontinuirano
nom edukacijom za rad sa zavisnicima može doprinijeti se edukuje (slika 2). Angažovani su eksperti i doajeni u ovoj
rezistentnosti. Potrebno je znati da je proces promjene dis-
kontinuiran ili skokovit, pa i poslije brojnih recidiva, mnogi
zavisnici uz adekvatnu stručnu pomoć uspješno apstiniraju Slika 1. Bolnica MedTim
i znatno poboljšaju kvalitet života. Nekada teški zavisnici, a
sada uspješni ljudi, potvrđuju da je promjena moguća. Tako-
đe, mnogi „otpisani“, „neizlječivi“ i odbačeni od porodice, pa
i stručnjaka, nađu motiv i pobijede zavisnost od supstanci.

U kliničkoj praksi zapažamo da su recidivi česti i kod onih
zavisnika koji su motivisani za liječenje uz saradnju značaj-
nih osoba iz porodičnog i socijalnog okruženja. I pored edu-
kacije kroz koju su tokom liječenja prošli, oni ipak ne pre-
poznaju izazove koji ih vode u recidiv. Zapazili smo da svaki
zavisnik ima specifično objašnjenje zašto je ponovo uzeo
supstancu ili nema nikakvo objašnjenje, ističući da je uzeo
„iz čista mira“. Analizirajući recidive zavisnika, uočili smo
brojne faktore koji mogu da predvide recidiv, a koje i klijent i
njegovo porodično i socijalno okruženje nedovoljno zapaža-
ju. U uzajamnoj interakciji, ukoliko se minimiziraju, ovi fak-
tori mogu dovesti do recidiva. Ističemo da svaki pojedinac
ima individualni zbir faktora rizika i da se oni mogu rangi-
rati kao visok, povišen i nizak rizik za recidiv. Sa terapijskog
aspekta, u cilju prevencije recidiva, potrebno je zajedno sa

PRIMJERI DOBRE PRAKSE Galenika Medical Journal, 2023; 2(5):99-103. 101