Page 102 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

Grafikon 1. Terapija „četiri oslonca“ (I. Dimitrijević) na stari način življenja i ponašanja, odlazak na mjesta gdje
se ranije supstanca konzumirala ili komuniciranje sa starim
zavisničkim društvom, predstavlja tipično stanje pred re-
cidiv. Pravilan postupak okoline u toj fazi može da spriječi
recidiv. Zbog toga je važno da zavisnik i njegova porodica
nauče da prepoznaju rane promjene u ponašanju i odnosu
prema liječenju.

Kasni recidivi mogu da se jave i poslije završenog liječe-
nja i dužeg perioda stabilne remisije. Za alkoholizam se kaže
da je recidivantna bolest. Neki autori zastupaju koncept tri
trećine: jedna trećina alkoholičara trajno i uspješno apstini-
ra, druga trećina povremeno recidivira, a trećina nastavlja
da pije poslije završenog liječenja. Razlozi za recidiv poslije
višegodišnje uspješne apstinencije su višestruki. Njih bi tre-
balo tražiti kako u strukturi ličnosti samog zavisnika (i pro-
mjeni strukture tokom vremena), tako i u stilu i načinu rješa-
vanja razvojnih zadataka ili kriza u kasnijim fazama životnog
doprinose: nedovoljna kritičnost, precjenjivanje sopstvenih ciklusa. Poslije višegodišnje apstinencije i zadovoljavajućeg
mogućnosti u pogledu apstinencije, nejasni motivi za liječe- kvaliteta življenja najčešće slabe terapijskim procesom ra-
nje itd. Pravilan terapijski pristup u cilju ublažavanja i otkla- zvijeni obrasci komuniciranja i rješavanja problema. Dolazi
njanja apstinencijalnih simptoma i brzog psihičkog i fizičkog do opuštanja i minimiziranja nekih problema koji se javljaju.
oporavka, poboljšanje komunikacije sa porodicom i struč- Takođe, dolazi do postepenog vraćanja na stare obrasce živ-
nim timom, prepoznavanje žudnje itd. pomažu zavisniku da ljenja. Neke neočekivane krize u životu (smrt člana porodice,
prevaziđe početne teškoće u uspostavljajnju apstinencije. U hronično oboljenje, finansijski problemi itd) mogu da budu
ovoj fazi porodica može svojim rigidnim stavom, a nekada i predisponirajući faktor za ponovno pijenje.
kaznama, da doprinese pojavi recidiva. Zbog toga bi terape-
ut trebalo da pomogne porodici kako bi postupali na najbo- Recidiv je moguće objasniti i sa gledišta prezaštićujućeg
lji način u cilju prevencije recidiva. Nekada članovi porodice terapijskog pristupa, koji pacijenta čini zavisnim od terape-
ne prihvataju da učestvuju i sarađuju u liječenju, što zavisnik uta, terapijske grupe ili ustanove. U zaštićenim terapijskim
doživljava kao odbaciavanje i kaznu. Na pojavu recidiva u uslovima zavisnik rješava svoje probleme, ali kada završi
ranoj fazi liječenja može da utiče i terapijski pristup. Preva- terapijski program, ne uspijeva da samostalno prevaziđe
zilaženje početnih kriza, razgovor o početnim problemima i određene krize, što se može završiti recidivom. Ovaj feno-
putevima njihovog rješavanja, kao i uspjeh u tome, doprino- men može da se izbjegne pravovremenom pripremom paci-
se da se recidiv izbjegne i uspješno nastavi liječenje. jenta za završetak liječenja, naročito ako se radi o dugotraj-
nim terapijskim programima.
Recidiv tokom procesa liječenja (u kasnijim fazama li-
ječenja) javlja se kod pacijenata koji imaju česte i izražene
apstinencijalne krize, koji su nedovoljno motivisani za lije- Kako predvidjeti i spriječiti recidiv?
čenje, suštinski ga ne prihvataju i koji imaju slabu saradnju i
podršku okoline. Stanje pred recidiv objeleženo je pojavom Recidiv je moguće predvidjeti, prepoznati i spriječiti. Sva-
znakova krize (nervoza, napetost, žudnja za supstancom), ki liječeni zavisnik trebalo bi da pretpostavi da će tokom ži-
ali i poremećenim odnosima između članova porodice. Od- vota imati manje ili više izaražene krize koje mogu da se jave
stupanje od dogovorenih i ustaljenih porodičnih i terapijskih u širokom rasponu od blažih poremećaja raspoloženja do
aktivnosti, izbjegavanje razgovora o problemima, vraćanje otvorene i jake želje za pijenjem. Odstupanje od prihvaćenih

Grafikon 2. Dinamika astinencije i recidiva kod zavisnika od supstanci

100