Page 50 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

parenteralna primjena, odnosno, njihove kombinacije. zapremine organizma, stepena njegovog vezivanja za pro-
U vodičima se opisuju početne doze i doze održavanja teine i brzine eliminacije lijeka. Distribucija lijeka se opisu-
antibiotika i antimikotika. Ukoliko se na vrijeme ne je zapreminom (volumenom) distribucije i svaki lijek ima
započne liječenje, može doći do kompromitovanja svoju karakterističnu zapreminu distribucije, koja zavisi od
metode dijalize, kao i smrti bolesnika. Ako se kulturom koncentracije lijeka u plazmi, ali ne i od njegove anatomske
strukture. Relativno malu zapreminu distribucije imaju lije-
izoluju gljivice, obustavlja se liječenje bolesnika kovi rastvorljivi u vodi, jer su raspodijeljeni samo u ekstraće-
peritoneumskom dijalizom i vadi se kateter za dijalizu, a lijskoj tečnosti. Lijekovi rastvorljivi u mastima imaju mnogo
liječenje se nastavlja davanjem antibiotika intravenski. veću zapreminu distribucije, jer prodiru u tkiva. Hipovole-
mija i gubitak mišićne mase smanjuju, a edemi i ascit po-
Ključne riječi: hronična insuficijencija bubrega, većavaju zapreminu distribucije lijekova rastvorljivih u vodi.
hemodijaliza, peritoneumska dijaliza, antibiotici Mnogi lijekovi se vezuju za proteine, a farmakološko dejstvo
lijeka zavisi obično od slobodnog dijela lijeka nevezanog za
proteine. Kod bolesnika sa odmaklom insuficijencijom bu-
brega, smanjena koncentracija albumina u serumu i sma-
Uvod njen afinitet albumina za lijekove, povećavaju koncentraciju
slobodne frakcije lijekova. Kod ovih bolesnika, metabolizam
Hronične bolesti bubrega predstavljaju globalni izazov u i ekskrecija nevezanog lijeka su brži, pa je i njegov klirens
svijetu, naročito zbog visoke prevalencije od 10%. Brzi po- veći .
5
rast, kako incidencije, tako i prevalencije hroničnih bolesti
bubrega u posljednjoj dekadi, predstavljaju izazov u smislu Metabolizam (biotransformacija) lijekova podrazumije-
pravovremene i brze dijagnostike ovih bolesti, usporavanja va biohemijske promjene farmakološki aktivnog početnog
njihove progresije, ali i njihovog liječenja u terminalnoj fazi . jedinjenja u njegove metabolite, od kojih su neki i dalje far-
1
makološki aktivni. Ovi procesi se pretežno dešavaju u jetri,
Hronične bolesti bubrega uzrokuju poremećaj funkcije a nastali metaboliti se obično ekskretuju brže i lakše nego
bubrega, ali i drugih organa, što utiče kako na farmakodi- početno jedinjenje. U hroničnoj insuficijenciji bubrega mije-
namiku, tako i na farmakokinetiku mnogih lijekova. Propi- nja se aktivnost pojedinih enzima i metabolizam lijekova u
sivanje lijekova bolesnicima sa hroničnom bolešću bubrega jetri, dok se eliminacija lijekova i njihovih metabolita putem
zahtijeva poznavanje promjena u apsorpciji, distribuciji, me- bubrega smanjuje. Ove promjene utiču na efikasnost lijeko-
tabolizmu i ekskreciji lijekova, ali i njihovih metabolita. Izbor va i učestalost njihovih neželjenih dejstava.
i doza lijeka moraju se prilagođavati svakom bolesniku, po-
jedinačno. Sa upotrebom većeg broja lijekova kod bolesnika Eliminacija (izlučivanje lijekova) je najčešća putem bu-
sa hroničnom bolesti bubrega, povećava se rizik od njihove brega. Poluvrijeme eliminacije je vrijeme koje je potrebno da
interakcije i neželjenih dejstava, te se lijekovi kod njih mora- lijek izgubi pola svoje farmakološke aktivnosti, tj. da se kon-
ju propisivati oprezno i prilagoditi svakom ponaosob i funk- centracija lijeka u plazmi prepolovi. Poluvrijeme eliminacije
ciji njegovih bubrega . zavisi od zapremine distribucije i klirensa lijeka. Klirens lijeka
2
zavisi od glomerulske filtracije, tubulske reapsorpcije i se-
krecije lijeka. Progresijom insuficijencije bubrega, smanjuje
Farmakokinetika u hroničnoj se ekskretorna funkcija bubrega i izlučivanje lijekova .
2, 6
insuficijenciji bubrega
Farmakokinetika proučava procese kojima jedan lijek Principi propisivanja lijekova bolesnicima
podliježe u organizmu, a koji obuhvataju njegovu apsorpci-
ju, distribuciju, metabolizam i eliminaciju lijeka. Dio primje- sa hroničnom insuficijencijom bubrega
njene doze lijeka koji u neizmijenjenom obliku dospijeva Za propisivanje lijekova u hroničnoj insuficijenciji bubre-
u sistemsku cirkulaciju (100% jedino poslije intravenske ga postoje vodiči, ali nema pouzdanih podataka koliko se
primjene lijeka) je njegova bioraspoloživost. Na bioraspo- oni koriste. Opšta pravila za primjenu lijekova kod bolesni-
loživost u hroničnoj insuficijenciji bubrega utiču brojni po- ka sa hroničnom insuficijencijom bubrega, ali i bolesnika sa
remećaji, kao i istovremena primjena različitih lijekova. Ap- terminalnom insuficijencijom bubrega, moraju da se prila-
sorpciju lijekova smanjuje alkalizacija gastričnog sadržaja gode svakom pojedinačnom bolesniku. Prije propisivanja
urejom, edem sluznice digestivnog trakta, primjena lijekova bilo kog lijeka bolesniku sa hroničnim oboljenjem bubrega,
koji vezuju fosfate, inhibitora protonske pumpe, antacida. neophodno je da se uradi niz ispitivanja koja će omogućiti
Bioraspoloživost zavisi i od metabolizma lijeka pri njegovom da se izabere odgovarajući lijek i njegova adekvatna doza.
prvom prolazu kroz jetru poslije apsorpcije u digestivnom Ta ispitivanja obuhvataju: anamnezu, fizikalni pregled, la-
traktu, a prije njegovog dospjeća u sistemsku cirkulaciju . boratorijske analize i funkcionalne testove. Anamnezom se
3, 4
provjeravaju podaci o bolesti bubrega i drugim komorbid-
Distribucija lijeka podrazumjeva raspodjelu svakog lijeka nim stanjima, prethodno primijenjenim lijekovima i njiho-
iz cirkulacije u ekstracirkulatorne prostore. Zavisi od fizičke
vim neželjenim dejstvima, odnosno lijekovima koje bolesnik

48 DOI: 10.5937/Galmed2305047J