Page 45 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

imunoloških, metaboličkih i nutritivnih funkcija 42-44 . Ljudski produkti mikrobioma takođe utiču na domaćina, odnosno,
mikrobiom se sastoji od triliona bakterijskih, virusnih, glji- utiču na ćelijske funkcije mnogih organa 8, 59 .
vičnih i eukariotskih mikroorganizama, koji su prisutni na
svim barijernim površinama . Ljudski crijevni mikrobiom Ishrana utiče na sastav mikrobioma, integritet crijevne
45
sastoji se približno od 1.150 vrsta bakterija, sa najvećim bro- barijere i imunitet domaćina. Promjene u ishrani dovode do
jem u nivou distalnog ileuma i debelog crijeva 46, 47 . Crijev- disbioze, a disbioza dovodi do narušavanja intestinalne ba-
ni mikroorganizmi žive u simbiotskom odnosu sa njihovim rijere, imunološke aktivacije, zapaljenja i oštećenja tkiva, što
domaćinima i značajno učestvuju u ishrani, imunološkom može dovesti do IBD. Mehanizam kojim ishrana utiče na IBD
razvoju i odbrani domaćina 47-49 . Dodatno, mikroorganizmi je još uvijek nepoznat, kao ni uticaj pojedinih vrsta hrane na
crijevnog mikrobioma proizvode vitamin K, kofaktor zgruša- tok bolesti 60, 61 .
vanja krvi i kratkolančane masne kiseline (Short-Chain Fatty
Acids, SCFA) . Neke crijevne bakterije (Bacteroidetes) u inte-
46
reakciji sa bakterijama koje fermentiraju oligosaharide (Bifi- Probiotici
dobacterium) proizvode SCFA fermentacijom dijetalnih bilj- Probiotici se definišu kao živi, nepatogeni pojedinačni
nih vlakana. Dijetalna biljna vlakna su prirodno nesvarljiva ili mješoviti mikroorganizmi u kulturi, koji u animalnom ili
za ljude, ali je njihova fermentacija važna jer je proizvodnja humanom domaćinu, imaju koristan efekat na poboljšanje
SCFA neophodna za intestinalnu imunološku homeostazu i crijevne mikrobne ravnoteže. Benefit se postiže prijeko ra-
predstavljaju izvor energije za epitel sluzokože 48, 50, 51 . Mikro- zličitih mehanizama, a pozitivni efekti jedne vrste mikroor-
organizmi i njihovi proizvodi su takođe igrali ulogu u razvoju ganizama se razlikuju od drugih vrsta ili sojeva. Probiotici
i funkcionisanju imunog sistema . Komensalni mikroorga- djeluju na smanjenje intestinalne pH vrijednosti, smanjenje
46
nizmi ne dozvoljavaju patogenima da kolonizuju i uđu u cri- kolonizacije i invazije patogenih mikroorganizama i modifi-
jeva zauzimajući prostor i konzumirajući hranljive materije, kuju imunološki odgovor domaćina . Neki izvještaji ukazuju
62
ali kada je mukozna barijera poremećena, komensalne bak- na druge probiotske efekte kao što je smanjenje serumskog
terije mogu da pređu epitel i postanu patogene, izazivajući holesterola, povećanje mukoznog IgA, poboljšanje digestije
imuni odgovor i naknadnu upalu . laktoze i zaštita od karcinoma debelog crijeva 8, 63, 64 . Klinički
46
Interakcija između mikroorganizama i njihovih domaći- dokazi efekata probiotika su snažno potvrđeni prilikom lij-
62
na je složena. Ona uključuje prisustvo simbiotskih bakterija čenja akutne dijareje . Najčešće primjenljivani probiotici su
u blizini mukozne površine i izbjegavanje imunološkog si- Lactobacilli spp. i Bifidobacterium spp. Primijenjeni probiotici
stema da aktivira inflamatorni odgovor. U isto vrijeme imuni bi trebalo da budu genetski stabilni i bezbjedni, te sposobni
63
sistem treba da zadrži svoju sposobnost da reaguje na inva- da prežive pasažu kroz gastrointestinalni trakt .
zivne patogene. Smatra se da je kod pacijenata sa IBD ova Postoje dokazi da ima promjena u sastavu mikrobioma
zaštitna reakcija narušena . kod pacijenata sa IBD, što je dovelo do mnogih pokušaja da
52
Intestinalni mikrobiom kod pacijenata sa IBD se razli- se probiotici koriste za modifikaciju crijevne flore kod ovih
kuje od onog kod zdravih osoba i postoji povezanost izme- pacijenata 8, 65 . Promjene mikrobioma kod IBD sastoje se od
đu mikrobioma i statusa bolesti 42, 44, 53, 54 . Crijevna disbioza povećanja proinflamatornih i nagomilavanja antiinflama-
je stanje u kome je narušen sastav, raznovrsnost i funkcija tornih vrsta, kao i povećanja raznovrsnosti bakterijske flore,
crijevnog mikrobioma, sa negativnim implikacijama po do- u poređenju sa zdravim osobama. Takođe, postoji razlika u
maćina. Iako neke studije ukazuju na promjene viroma i mi- sastavu mikrobioma u zavisnosti od toga da li je bolest u
krobioma kod pacijenata sa IBD, većina studija je fokusirana akutnoj fazi ili u fazi remisije 66, 67 . Utvrđeno je da je upotreba
na bakterije 48, 55 . Pacijenti sa IBD imaju smanjenu biorazno- antibiotika povezana sa povećanjem šanse da se dijagno-
likost, smanjenu stabilnost i ekspanziju nekih bakterijskih za Kronove bolesti postavi slučajno. Smatra se da do toga
tipova. Broj mukolitičnih i patogenih bakterija je povećan, dolazi zbog smanjenja raznolikosti crijevnih mikroba što
68
što dovodi do degradacije mucina i penetracije bakterija u dovodi do narušavanja enterične imunološke funkcije . IBD
crijevni zid 48, 56, 57 . se javlja u djelovima crijeva sa najvišom luminalnom kon-
centracijom bakterija. I pored toga što nije identifikovan
Utvrđeno je da je crijevni mikrobiom povezan sa mno- specifičan patogen kao uzročnik IBD, pacijenti sa IBD češće
go hroničnih bolesti domaćina, uključujući gastrointestinal- imaju patogene bakterije u svojim crijevima u poređenju sa
69
nu inflamatornu bolest, metabolička i neurološka stanja, zdravim osobama . Alteracije mikrobioma češće se nalaze
kardiovaskularne i respiratorne bolesti, karcinom kolona, kod pacijenata sa IBD povezanim genima .
70
reumatoidni artritis i mnoge druge 42, 44, 58 . Brojni faktori,
spoljašnji i unutrašnji, utiču na intestinalni mikrobiom, Iako je upotreba probiotika stara koliko i ljudska istorija
među kojima su genetska predispozicija, rana intestinalna i povezana sa upotrebom fermentisane hrane i fermentisa-
71
kolonizacija tokom porođaja (u zavisnosti od tipa porođaja), nih mliječnih proizvoda, kao što je jogurt , tokom nekoliko
faktori životne sredine i životnog stila, kao što je vrsta ishra- posljednjih decenija, ovi nalazi bili su korišćeni da opravdaju
ne, izloženost antibioticima na početku života, ali bioaktivni pokušaje manipulacije sa crijevnom mikroflorom. Probiotici
se koriste za liječenje različitih bolesti, kao što je putnička

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2023; 2(5):41-46. 43