Page 14 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

(pretvara superoksid u vodonik peroksid), katalaze i glu- tri dana, skraćuje život alveolarnih makrofaga i smanjuje
tation peroksidaze (ova dva posljednja enzima razgrađuju njihov fagocitni kapacitet . Odrasli pacovi koji udišu čisti
23
vodonik peroksid), što se poklapa sa potrošnjom glutationa kiseonik pod normalnim pritiskom 48 sati, razvijaju plućni
i njegovim pretvaranjem u glutation disulfid . Oštećenje edem i dispneju, dok biohemijske analize pokazuju da endo-
22
tkiva usljed djelovanja slobodnih radikala tokom normoba- telne ćelije u plućima gube svoj integritet . U drugoj studiji,
24
rične terapije kiseonikom najveće je u respiratornom traktu, odrasli pacovi su bili izloženi 95% kiseoniku pod normalnim
gdje je koncentracija kiseonika najveća, pa se tako stvara pritiskom tokom 24 sata; nakon tog perioda uočena je teška
najviše slobodnih radikala. Međutim, kako kiseonik iz pluća kongestija plućnog parenhima sa nakupljanjem tečnosti i
prodire direktno u krvotok, slobodni radikali se stvaraju i u eritrocita u alveolama, koja se nije povukla ni nakon 2 nedje-
drugim tkivima. Dvije male studije na pacijentima sa COPD lje poslije prestanka uzimanja kiseonika . Kako bi se utvr-
25
ili traumatskim povrijedama mozga pokazale su da se to- dilo postoji li veza između terapije visokim dozama normo-
kom primjene normobaričnog kiseonika inhalacijom u krvi baričnog kiseonika i razvoja bolničke pneumonije ili ARDS,
i likvoru stvaraju i slobodni radikali, uzrokujući oksidativni potrebno je sprovesti pažljivo osmišljene opservacijske stu-
stres i smanjenje nivoa glutationa 12, 14 . Međutim, simptomi i dije kod pacijenata liječenih različitim dozama kiseonika.
znaci toksičnosti kiseonika u udaljenim tkivima prijavljeni su
u samo jednoj, prilično staroj i maloj studiji na zdravim do- Glavno ograničenje ovog sistematskog pregleda je mali
brovoljcima, a bili su ograničeni na umor, bol u zglobovima i broj i nizak kvalitet objavljenih kliničkih studija koje ispituju
parestezije kod četvrtine izloženih ispitanika . toksičnost normobarične terapije kiseonikom, primijenjene
18
bez vještačke ventilacije. Istraživanja su takođe starija, naj-
Ključno pitanje s kliničkog aspekta ostaje može li nor- vjerovatnije zbog sve veće upotrebe normobarične terapije
mobarična terapija kiseonikom, ako se primjenjuje u većim kiseonikom zajedno sa vještačkom ventilacijom kod kritično
dozama, učiniti više štete nego koristi, tj. da li predisponira bolesnih pacijenata u jedinicama intenzivne njege u posljed-
pacijenta za bolničku pneumoniju ili sindrom akutnog res- njih nekoliko decenija; s takvom dvostrukom terapijom nije
piratornog distresa (ARDS). U analiziranim studijama, takva moguće utvrditi koji od dva faktora doprinosi mogućim lo-
povezanost nije potvrđena, ali studije na životinjama ukazu- šim ishodima liječenja, tako da studije s veštačkom ventila-
ju da bi se tako nešto moglo dogoditi. Izlaganje novorođe- cijom nisu razmatrane.
nih pacova 95% kiseoniku pod normalnim pritiskom tokom

Zaključak

Normobarična terapija kiseonikom može imati toksične efekte ako je koncentracija kiseonika u

udahnutom zraku veća od 50%, ako je brzina primjene iznad 7 L/min i ako primjena traje najmanje 6
sati. Sa sigurnošću utvrđeni toksični efekti ogledaju se u upali i oštećenju traheobronhijalne sluznice,
što pacijenti osjećaju kao supsternalnu nelagodu. Potrebne su dodatne opservacijske studije kako
bi se utvrdilo može li normobarična terapija kiseonikom oštetiti parenhim pluća i predisponirati
pacijenta za bolničku pneumoniju ili ARDS.

Abstract

Although there is clear dose-dependence of pulmonary toxicity caused by inhalation of normobaric oxygen in animal
studies, the threshold of toxicity in humans remains largely unknown. The aim of this systematic review of published clinical
studies was to establish threshold in terms of total oxygen dose administered under normal pressure by inhalation that
causes first clinical signs of toxicity. MEDLINE, EBSCO, The Cochrane Central Register of Controlled Trials (Central), SCIndex,
Scopus, Google Scholar, and ClinicalTrials.gov were searched from their foundation to April 2022. The systematic review was
performed according to the pre-registered protocol at PROSPERO. The studies were included if describing toxic effects of
normobaric oxygen therapy in humans. In total 11 human studies of poor quality were found, with either experimental or
observational design. In none of the analyzed studies did oxygen therapy cause toxic effects on the respiratory tract if the
concentration of oxygen in the inhaled air was below 50%, regardless of the rate of administration. The toxic consequences

12 DOI: 10.5937/Galmed2305007J