Page 51 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

osoba mlađih od 20 i starijih od 75 godina, skorašnja trau- a najučestalije su posterolateralne hernije na nivou L3-L4,
ma, progresivni bol koji ne prolazi sa odmorom, torakalna L4-L5 i L5-S1. Klinički simptomi radikularnog oštećenja (ra-
iradijacija, istorija maligniteta i HIV infekcije, prolongirana dikulopatije) su senzibilni nadražaji ili deficiti, po derma-
upotreba kortikosteroida, imunosupresivnih lijekova, veliki tomskoj distribuciji, motorički ispadi, po miotomskoj distri-
neurološki deficit, gubitak tjelesne težine i povišena tjelesna buciji sa slabošću i/ili atrofijom mišića i oslabljeni/ugašeni
temperatura . mišićno-tetivni refleksi. Od nivoa radikularne lezije zavisi
3
distribucija simptoma na donjim ekstremitetima. Prilikom
Anamneza i klinički pregled, takođe imaju veliki značaj protruzije intervertebralnog diska L3-L4 nastaje kompresija
u identifikaciji specifičnih uzroka LS, zahvaćenosti nervnih četvrtog spinalnog lumbalnog korijena. Bol se širi iz donjeg
struktura i procjeni funkcionalne sposobnosti, kao i identifi- dijela leđa na sakroilijačne zglobove, bok, lateralnu stranu
kaciji faktora rizika za hronicitet. To su različiti psihosocijalni natkoljenice i prednju stranu potkoljenice. Ispadi u senzibi-
faktori, tzv. „žuta zastava” (yellow flag), koji mogu biti pove- litetu su izraženi na anterolateralnoj strani, patelarni refleks
zani sa pojavom hroničnog bola: neadekvatna vjerovanja je oslabljen i izražena je slabost kvadricepsa. Kod protruzije
(„opasno oboljenje”, nerealna očekivanja od tretmana, pre- intervertebralnog diska L4-L5 bol se širi iz donjeg dijela leđa,
okupacija bolešću i katastrofična razmišljanja, neadekvatno preko sakroilijačnih zglobova, boka, zadnje strane natkolje-
ponašanje (redukcija aktivnosti, strah od aktivnosti), proble- nice i zadnje strane potkoljenice. Pojavljuju se ispadi u sen-
mi na poslu (nezadovoljstvo) i emocionalni problemi . zibilitetu na lateralnoj strani noge, dorzalnoj strani stopala i
3
Kada je u pitanju neuropatski bol, pacijenti ga opisuju na palcu. Dorzalna fleksija stopala i palca je otežana. Protru-
kao žarenje, paljenje, strujni udari, trnjenje, mravinjanje, zijom intervertebralnog diska L5-S1 nastaje kompresija pr-
osjećaj bolne hladnoće. Objektivnim pregledom registruju vog sakralnog spinalnog korijena. Bol se širi iz donjeg dijela
se ispadi senzibiliteta: hiperestezija (pojačan osjećaj dodira), leđa, preko sakroilijačnih zglobova, boka, zadnje strane nat-
hiperalgezija (pojačan osjećaj na bolne draži), dizestezija koljenice, potkoljenice i pete. Izraženi su ispadi u senzibili-
(spontane ili provocirane neprijatne abnormalne senzacije) i tetu na lateralnoj strani noge, u području trećeg, četvrtog,
alodinija (izazivanje bola nebolnim dražima). petog prsta i palca stopala, a Ahilov refleks se ne izaziva 16, 17 .

Kod hroničnog LBS, prisustvo tegoba je konstantno ili
varira u intenzitetu između potpunog prestanka tegoba i Fizikalni pregled i klinički testovi u
povremenih pogoršanja. Klinički znaci su nešto blaže izraže- dijagnozi lumbalnog sindroma
ni. Tonus paravertebralnih mišića nije pojačan, a lumbalna
lordoza je očuvana ili izravnata. Postoji više ili manje izraže- Fizikalni pregled pacijenata sa lumbalnim bolnim sindro-
no ograničenje pokretljivosti 11, 12 . mom obuhvata opservaciju pacijenta sa akcentom na ana-
lizu posture, hoda, oblika i simetrije anatomskih struktura,
Kada se radi o prisutvu radikularnog bola, anamneza opšti pregled, ispitivanje tonusa paravertebralne muskula-
ima veoma veliki značaj. Tokom uzimanja anamnestičkih ture, mjerenje obima pokreta, provocirajuće testove i neuro-
podataka, potrebno je obratiti pažnju na kvalitet bola, nje- loški pregled. Kod sumnje na lumbalni sindrom povezan sa
govu lokalizaciju, vrijeme pojave i trajanje bola, provocira- zahvaćenošću neuralnih struktura i iradijacijom bolova, po-
juće i olakšavajuće faktore i prisutnost drugih simptoma i trebno je uraditi neurološki pregled koji uključuje testove za
znakova povezanih sa bolom . Dominantan klinički simp- dokazivanje bola istezanjem išijadičnog nerva i istezanjem
15
tom je bol u donjem dijelu leđa, koga kod akutnog lumbal- femoralnog živca 15, 18 .
nog sindroma karakteriše nagli početak, najčešće nakon
nekog pokreta ili opterećenja. Bol je lokalizovan lumbalno, Lazarevićev test se izvodi tako što bolesnik podiže is-
18
na lumbosakralnoj granici, zadnjem dijelu kriste iliake ili u pravljenu nogu od podloge . Lasegueov test se izvodi tako
području sakroilijačnog zgloba, najčešće unilateralno. Bole- što bolesnik leži na leđima u položaju u kome su opušteni
snik zauzima antalgičan položaj sa ispravljanjem lumbalne mišići glutealne regije i noge. Ispitivač jednu ruku postavi na
lordoze i skoliozom na stranu lezije. Javlja se pojačan zaštitni bolesnikovu petu ispitivane noge, a drugom rukom osigu-
tonus paravertebralnih mišića na strani lezije i ograničena rava potpunu ispruženost koljena i potom polagano podiže
pokretljivost, pri čemu je sagitalna pokretljivost gotovo one- nogu. Stopalo se nalazi pod uglom od 90 stepeni u odnosu
mogućena kao i laterofleksija na stranu lezije. Palpatorno na potkoljenicu. Oba testa su pozitivna ako se bol pojavi u
postoji i bolna osjetljivost interspinalno i paravretebralno u rasponu od 30 do 70 stepeni, jer do 30 stepeni podizanja
visini afektiranog pršljena. Bol se može širiti i kroz glutealnu nema istezanja išijadičnog živca, a iznad 70 stepeni nastaju
regiju, natkoljenicu i potkoljenicu, sve do stopala. U tom slu- kompenzatorni pokreti lumbalne kičme i kukova. Kod lum-
čaju se radi o lumboišijalgiji. balnog bolnog sindroma sa radikulopatijom Lazarevićev i
Lasegueov test su uglavnom pozitivni 15, 18, 19 . Bragardov znak
Radikularni bol nastaje zbog iritacije spinalnih korije- se izvodi tako što se noga elevira, kao kod Lazarevića do
nova. Javlja se u segmentnoj distribuciji duž donjih ekstre- nivoa bola, a zatim se zadrži u ovom položaju i stopalo se
miteta, a može se manifestovati i kao radikulopatija 15, 16 . dorzifleksira. Kontralateralni „Lazarević“ se izvodi tako što
Ovaj bol se odražava u dermatomu koji inerviše zahvaće- se elevira asimptomatska noga (visoko specifičan, ali nisko
ni korijen. Diskus hernija je najčešći uzrok radikulopatije, senzitivan za diskus herniju). Test istezanja femoralnog živca

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2024; 3(10):46-52. 49