Page 37 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

pretragama se ne može utvrditi etiologija, te se ovaj hro- disanja. Nakon inspirijuma dolazi do snažne adukcije glasni-
nični kašalj naziva nerazjašnjenim, odnosno idiopatskim . ca, kontrakcije ekspiratorne muskulatore i forsiranog izbaci-
3, 4
U slučajevima kada je uzročni faktor poznat, ali terapija do- vanja stranog sadržaja iz disajnih puteva velikom brzinom.
voljno dugog trajanja ne daje zadovoljavajuće rezultate, go-
vorimo o hroničnom refraktornom kašlju. Da bi kašalj bio efikasan neophodna je adekvatna glo-
tisna okluzija (adukcija glasnica u medijalnoj liniji) koja će,
Smatra se da hronični kašalj kod odraslih odražava nakon inspirijuma, omogućiti stvaranje dovoljnog subglo-
stanje hipersenzitivnosti, odnosno da je posljedica prena- tisnog i intratorakalnog pritiska u cilju izbacivanja stranog
dražljivosti sluznice usljed malih mehaničkih, termalnih ili sadržaja dovoljnom jačinom. Iz tog razloga pacijenti sa nea-
hemijskih stimulusa. Termin „sindrom hipersenzitivnosti dekvatnom okluzijom glotisa (paraliza glasnice, hirurške in-
kašlja“ uveden je 2014. godine od strane Evropskog res- tervencije u larinksu i sl.) imaju poteškoće sa iskašljavanjem.
piratornog udruženja (European Respiratory Society, ERS). Takođe, s obzirom da kašalj podrazumijeva jaku adukciju
Sindrom hipersenzitivnosti kašlja može se javiti u kontek- glasnica, kod hroničnog kašlja vremenom dolazi do zamora
stu poznate ili nepoznate etiologije, dakle uključuje i idio- vokalnog mišića, te su česte posljedice promuklost i zamor
patski i refraktorni kašalj. Hronični kašalj često provociraju pri dužem govoru.
temperaturne promjene, parfemi, aerosol, jaki mirisi, govor,
smijanje ili pjevanje. Razlog postojanja sindroma hipersen-
zitivnosti kašlja još uvijek nije poznat, ali se pretpostavlja da Etiologija hroničnog kašlja
određenu ulogu igraju centralni i periferni neuralni meha-
nizmi, što je osnova primjene neuromodulatornih lijekova u Hronični kašalj mogu izazvati faktori okoline: duvanski
liječenju hroničnog kašlja . dim, mikroklimatski uslovi u radnoj ili životnoj sredini (para,
1, 5
gasovi) i aerozagađivači. Hronični kašalj izaziva veliki broj
Smjernice evropskog (European Respiratory Society, ERS) i oboljenja pluća kao što su astma, hronična opstruktivna
američkog udruženja pulmologa (American College of Chest bolest pluća (Chronic Obstructive Pulmonary Disease, COPD),
Physicians, CHEST) daju dobar osnov za dijagnostiku i liječe- bronhiektazije, intersticijska bolest pluća i maligna bolest
nje hroničnog kašlja. pluća. U slučaju urednog rendgenskog snimka pluća, hro-
nični kašalj je najčešće posljedica lijekova, astme, neastma-
Prvi korak u cilju utvrđivanja etiologije hroničnog kašlja tičnog eozinofilnog bronhitisa, GERB i sindroma kašlja gor-
predstavljaju anamnestički podaci vezani za mikroklimatske njih respiratornih puteva .
1
uslove životne i radne sredine, kao i upotrebu lijekova čiji je
čest neželjeni efekat kašalj. Dalja dijagnostika zavisi od sta- Lijekovi koji najčešće izazivaju kašalj su inhibitori angi-
rosti pacijenta, faktora rizika i pridruženih simptoma. otenzin konvertujućeg enzima (ACE inhibitori), ali postoje
literaturni podaci da hronični kašalj mogu izazvati i sitaglip-
U cilju procjene efekata liječenja pacijenata sa hroničnim tin, fenoitoin i topiramat . Prolongirani kašalj se često jav-
1
kašljem značajna je upotreba validiranih testova za procje- lja nakon infekcije respiratornim virusima (rinovirusi, SARS
nu težine kašlja i kvaliteta života. U stručnoj literaturi najče- Co-2 virus, virus influence H1N1) što se smatra posljedicom
šće se primjenjuju sljedeći upitnici: vizualno analogna skala, postinfektivne hipersenzitivnosti.
Leicester Cough Questionnaire, Cough Severity Index i Cough
Specific Quality of Life Questionnaire 6-10 . Diferencijalna dijagnoza hroničnog kašlja mora obuhva-
titi tuberkulozu u endemskim oblastima ili kod visoko rizič-
nih pacijenata, čak i u slučajevima urednog radiografskog
Anatomija i fiziologija refleksa kašlja nalaza na plućima . Drugi infektivni uzročnici koji dovode do
2
hroničnog kašlja su Mycobacterium avium complex, druge
Kašalj predstavlja zaštitni refleks u cilju eliminacije stra- mikobakterije, gljivična oboljenja i infekcije nekim paraziti-
nog sadržaja iz disajnih puteva. Međutim, kašalj je dijelom ma (npr. paragonimijaza) .
12
voljna radnja koja uključuje subkortikalne i kortikalne struk-
ture mozga. Ukoliko se detaljnim ispitivanjima isključe prethodno
navedeni etiološki faktori hroničnog kašlja, jedan od pret-
Refleks kašlja izazivaju infekcija sluznice, sekret ili strano postavljenih mehanizama nastanka sindroma hipersenzitiv-
tijelo aerodigestivnih puteva. Mehanički i hemijski stimulu- nosti kašlja predstavlja laringealna disfunkcija. Laringealna
si dovode do podražaja receptora za kašalj koji se najvećim disfunkcija može se ogledati u laringealnoj hipersenzitivno-
dijelom nalaze na sluznici larinksa, traheje i velikih bronha . sti, koja zahvata senzorne puteve ili laringealnoj motornoj
11
Nadražaj ovih receptora se aferentnim senzornim vlaknima disfunkciji sa zahvatanjem motornih neuralnih puteva la-
vagusa prenosi do respiratornog centra u produženoj mož- rinksa . Takođe, hronični kašalj može predstavljati manife-
13
dini (medulla oblongata). Dalje se prenosi putem nucleus tra- staciju disfunkcije glasnica „Vocal cord dysfunction“, obolje-
ctus solitaries-a do paratrigeminalnih jedara, a zatim do ta- nja koje karakteriše paradoksalno kretanje glasnica tokom
lamusa i primarnog somatosenzornog korteksa . Eferentna respiracije .
1
14
motorna vlakna vode do larinksa, respiratorne muskulature
i dijafragme. Krajnji efekat je zaustavljanje normalnog ritma

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2023; 2(7):34-39. 35