Page 16 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

snažnu imunosupresiju koja utiče na odloženo zarastanje postoperativnih kognitivnih deficita (POCD), kao i kvalitet
rana, pojavu komplikacija poput infekcija i sepse, što je naj- liječenja bolesnika sa prelomom kuka.
češći uzrok kasne smrti poslije traume .
3
U istraživanje je bilo uključeno 60 pacijenata sa ekstra-
Moguće je da kortizol doprinosi kataboličkim promje- kapsularnim i intrakapsularnim proksimalnim prelomima
nama i produženom zarastanju rana i reparaciji preloma, karlične kosti, kod kojih je urađena osteosinteza sa gama
iako je razgradnja proteina i kod neozlijeđenih mišića usljed klinom i parcijalna endoproteza kuka (PEP) u spinalnoj ane-
ograničene mobilizacije osoba sa već oslabljenom mišićnom steziji u uzrastu od 52 do 95 godina, ASA statusa 2 i 3. Ispi-
funkcijom - povišena . Pacijenti sa prelomom proksimalnog tanici su bili podijeljeni u dvije grupe: pacijenti anestezirani
4
femura pokazuju prolongirani adrenokortikalni odgovor na u spinalnoj anesteziji sa 0,5% levobupivakainom (LSA) i pa-
traumu. Poznato je da je porast plazma kortizola kod sta- cijenti anestezirani u spinalnoj anesteziji sa dodanim intra-
rijih, 2-3 nedjelje nakon povrede viši nego kod mlađih pa- tekalnim deksametazonom (DLSA). Urađena je perioperativ-
cijenata sa sličnim ili težim povredama . Kortizol je znatno na procjena intenziteta bola vizuelnom analognom skalom
5
povišen i ove razlike traju najmanje 8 nedjelja . (Visual Analog Scale, VAS), mjeren je nivo kortizola u krvi i
6
analizirana pojava POCD i delirijuma mjereno CAM (Confu-
Saznanjem da mozak ima dominantnu ulogu u generi- sion Assessment Method) skalom od strane nepsihijatrijskog
sanju subjektivnog iskustva i aktivaciji odbrambenih me- zdravstvenog osoblja. Međugrupne razlike analizirane su u
hanizama, jasan je bliski odnos između bola i stresa. Stres odnosu na sljedeće varijable: pol, životno doba, vrsta frak-
potencira bol, što pomaže razumijevanju hroničnog bola . ture (ekstra/intrakapsularna), transfuzija (intra/postopera-
7
Poremećaj homeostaze usljed psihološkog i fizičkog stresa tivno), intraoperativna primjena efedrina, vrijeme od prije-
aktivira programe hormonalne, imunološke i bihevioralne ma u bolnicu do operacije, pojava komplikacija, mortalitet.
aktivnosti selekcionisane iz genetskih temelja. Oslobađanje U statističkoj analizi korišćena je programska podrška IBM
kortizola i noradrenalina je somatski odgovor na povredu ili SPSS Statistics for Windows,ver. 23 (www.spss.com).
liječenje . Anestezija može modifikovati kortizolski odgovor
8
na hirurški stres . Održavanje stresa i oslobađanje kortizola
9
može uzrokovati miopatije, slabosti i dekalcifikacije kosti. Rezultati
Aktivacija stresnog odgovora pod uticajem neuronskih im-
pulsa iz mjesta traumatske povrede, demonstrira ulogu ner- U grupi LSA bilo je značajno više žena (86,7% prema
vnog sistema u aktivaciji stresnog odgovora . 63,3%; P=0,037), u ovoj grupi više se koristio efedrin intra-
10
operativno zbog sniženja arterijskog pritiska (20,0% pre-
Osjećaj jačine bola mijenja se u zavisnosti od intenziteta ma 3,3%; P=0,044), pa je zabilježena statistički značajno
traume, kvaliteta i trajanja stimulusa, odnosno bolnog na- veća pojava POCD i delirijuma (P=0,043), što je prikazano u
dražaja, kao i brojnih subjektivnih psiho-socijalnih i drugih tabeli 1.
karakteristika samog pacijenta. Povreda tkiva gotovo uvijek
stvara iznenadan oštar bol, praćen neurohemijskim pro- U DLSA grupi je bio značajno kraći nastup spinalnog blo-
mjenama koje su povezane sa inflamatornim odgovorom. ka, značajno duže trajanje analgezije, kraće trajanje hospita-
Pogrešno je uvjerenje da starije osobe imaju manji intenzi- lizacije i kraće vrijeme od operacije do otpusta.
tet bola, pa samim tim i manje zahtjeve za perioperativnom Intenzitet bola prikazan VAS skorom bio je značajno niži
analgezijom. To se vjerovatno temelji na činjenici da je sa u grupi koja je dobila intratekalni deksametazon (DLSA), što
gerijatrijskim pacijentima često otežana komunikacija, pa je je zabilježeno trećeg, petog i desetog dana nakon operacije
neadekvatna verbalna ekspresija osjećaja bola. Izbor i do- (slika 1).
ziranje analgetika bi trebalo da budu bazirani na procjeni
intenziteta bola, ali imajući u vidu smanjenje funkcije jetre U grupi pacijenata sa intratekalno primijenjenim dek-
i bubrega, trebalo bi maksimalno izbjegavati sistemsku pri- sametazonom uočene su niže vrijednosti kortizola i manja
mjenu analgetika, te u tom smislu adjuvantna analgezija i učestalost POCD i delirijuma. Dokazani su korelacijski ko-
regionalne tehnike anestezije i analgezije imaju prednost . eficijenti VAS skora i kortizola sa pojavom POCD i deliriju-
11
ma. U grupi DLSA jedino je značajna srednje jaka negativna
Cilj rada je da se utvrdi da li intratekalna primjena jedne korelacija preoperativnih vrijednosti kortizola sa težinom
doze deksametazona poboljšava kvalitet anestezije i posto- POCD i delirijuma (rho=-0,471, P=0,009), što ukazuje na to
perativne ishode kod starijih bolesnika sa frakturom kuka u da su u grupi DLSA veće preoperativne vrijednosti kortizola
odnosu na klasičnu spinalnu anesteziju. povezane sa manjom učestalošću delirijuma i POCD posli-
je spinalne anestezije sa intratekalnim deksametazonom.
Nasuprot ovim rezultatima, u grupi LSA su gotovo sve VAS
Metod rada vrijednosti značajno pozitivno povezane sa većom učestalo-

U prospektivnoj, randomizovanoj studiji bilo je istraživa- šću delirijuma i POCD i većim vrijednostima kortizola trećeg,
no da li intratekalna primjena deksametazona u spinalnoj petog i desetog dana nakon operacije. Ovi nalazi upućuju da
anesteziji sa levobupivakainom utiče na intenzitet posto- je jači osjećaj bola, odnosno veća vrijednost kortizola koja
perativnog bola, nivo kortizola u krvi i pojavu delirijuma i se javlja nakon tri dana, direktno povezana s težim oblicima

14 DOI: 10.5937/Galmed2307013Z