Page 88 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

ZNAČAJ VITAMINA D U AUTOIMUNIM

BOLESTIMA ŠTITASTE ŽLIJEZDE

THE IMPORTANCE OF VITAMIN D IN THE

THYROID AUTOIMMUNE DISEASES

Milan Jovanović 1, 2
kao hormon . S druge strane, uz moderan način života koji
3
1 Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, Srbija podrazumijeva ograničeno izlaganje sunčevoj svjetlosti, di-
2 Klinika za endokrinu hirurgiju, Univerzitetski klinički centar Srbije, jetetski režim (masna riba, neke biljke i gljive) ili suplemen-
Beograd, Srbija
tacijski unos vitamina D su od suštinskog značaja za odr-
žavanje optimalnog nivoa, kako za djecu, tako i za odrasle.
Korespondencija sa autorom:
Asist. dr Milan Jovanović
Metabolizam i djelovanje vitamina D
Klinika za endokrinu hirurgiju, Univerzitetski klinički centar
Srbije, Koste Todorovića 8, Beograd, Srbija Vitamin D2 (ergokalciferol) i vitamin D3 (holekalciferol)
predstavljaju dva oblika vitamina D. Holekalciferol se uglav-
milanjovanovicceh@gmail.com
nom proizvodi u donjem nivou epidermisa ljudske kože.
Izvori mogu biti i nutritivni (riblje ulje i jaja) . Ergokalciferol
4
se sintetiše u nekim biljkama i gljivama iz prekursora ergo-
4
Sažetak sterola .
Citohrom P450 oksidaza igra važnu ulogu u metaboliz-
Pored značajne uloge u homeostazi kalcija i rasta mu vitamina D. Učestvuje u proizvodnji kalcidiola (25(OH) D)
kostiju, u posljednjih nekoliko decenija, pokazalo se da 25-hidroksilacijom, u stvaranju kalcitriola (1,25(OH)2D)
vitamin D ima važnu ulogu u autoimunim bolestima, 1α-hidroksilacijom i u procesu inaktivacije oba aktivna je-
kao što su autoimune bolesti štitaste žlijezde. dinjenja (kalcitriol i kalcidiol) 24-hidroksilacijom 4, 5 . Kalci-
Nedostatak vitamina D povezan je sa Hašimotovim diol predstavlja glavni cirkulišući oblik vitamina D i koristi
tiroiditisom i Grejvsovom bolešću. Nizak nivo vitamina se za procjenu tjelesnih rezervi, ali ima vrlo malu aktivnost.
D povezan je sa većim rizikom za razvoj Hašimotovog Nakon hidroksilacije kalcidiola do kalcitriola (uglavnom u
tiroiditisa i Grejvsove bolesti, većim titrom antitijela proksimalnim tubulima bubrega), kalcitriol, zajedno sa pa-
na štitastu žlijezdu, a utiče i na njihovo liječenje, sa ratiroidnim hormonom (PTH), učestvuje u održavanju nivoa
kalcija u serumu, povećanjem apsorpcije kalcija iz crijeva.
blagotvornim efektima koji se postižu uvođenjem Efekti vitamina D ostvaruju se pomoću receptora za vitamin
suplementacije vitamina D. Svijest o značaju nivoa D lokalizovanih u jezgru ćelija, aktiviranjem gena koji rea-
vitamina D u bolestima štitaste žlijezde može guju na vitamin D. Pored modulacije intracelularnog nivoa
modifikovati strategiju u liječenju ovih pacijenata. kalcija, ovi geni su uključeni u skoro 300 funkcija, kao što
su apoptoza, angiogeneza, proliferacija i diferencijacija će-
Ključne riječi: štitasta žlijezda, Hašimotov tiroiditis, lija, popravka DNK i imunološka funkcija . Paralelno sa po-
6
Grejvsova bolest, vitamin D znatim efektima vitamina D na metabolizam kostiju, sve je
više podataka koji upućuju na učešće vitamina D u različitim
stanjima, kao što su kardiovaskularne bolesti, autoimune
Uvod bolesti, infekcije, neoplazme, metabolička oboljenja i neu-
rokognitivne disfunkcije. Vitamin D receptori su pronađeni
Vitamin D se tradicionalno naziva vitaminom. Kada je u imunim ćelijama, tkivima mozga, dojke, debelog crijeva i
dvadesetih godina prošlog vijeka otkriven, postojalo je mi- prostate, kao i ćelijama raka .
7
šljenje da se radi o potpuno egzogenoj komponenti koju tre-
ba unositi ishranom. To je dovelo do uvođenja obogaćivanja
hrane vitaminom D (mlijeko, puter, hljeb...) u cilju prevencije Uloga vitamina D u autoimunim
rahitisa i osteomalacije, što je usvojeno širom svijeta . Više bolestima štitaste žlijezde
1
od pola vijeka nakon otkrića vitamina D i njegovog dejstva
na rahitis , otkriveno je da se vitamin D može proizvoditi u Autoimune bolesti štitaste žlijezde su najčešće među
1
ljudskoj koži pod dejstvom ultraljubičastog B zračenja . U svim autoimunim bolestima; one čine 5% svih autoimunih
2
8
tom kontekstu, vitamin D se takođe može okarakterisati i bolesti . Dvije najčešće autoimune bolesti štitaste žlijezde

86 DOI: 10.5937/Galmed2305087J