Page 71 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

i upotreba antibiotika, a rjeđe Kron-enteritis, hemoterapija, laktoze (tabela 2) 11, 40, 43, 46, 53 . Sem blizu dvostruko nižeg sa-
sindrom kratkog crijeva i drugi 11, 15, 16, 51 . držaja laktoze u odnosu na izvorno mlijeko, sa jogurtom se
unose žive laktične bakterije, kao što su Streptococcus ther-
Klinička slika gastrointestinalne intolerancije laktoze je mophilus i Lactobacillus delbrueckii subsp. bulgaricus. Doka-
dosta tipična. Osnovu tegoba čini produkcija kratkolanča- zano je da ove bakterije tokom pasaže jogurta u tankom cri-
nih masnih kiselina (sirćetna, propionska, buterna) i gasova jevu svojom laktazom hidrolizuju značajnu količinu laktoze
(vodonik, ugljen-dioksid, a ponekad i metan) kao posljedica i time doprinose toleranciji ove hrane kod laktaza-deficitar-
bakterijske fermentacije laktoze u kolonu . Smetnje se jav- nih osoba 41, 54, 55 . Ova činjenica je izuzetno bitna, jer mlijeko
16
ljaju unutar 30-60 minuta nakon unosa mlijeka i zavise od i mliječni proizvodi predstavljaju dragocen i neprikosnove-
težine enzimskog deficita, stepena njegovog opterećenja, no najbolji izvor kalcijuma 56, 57 . Odojčetu sa istovremenim
uzrasta i kompenzatornog kapaciteta kolona 11, 16, 33, 43 . Dija- nepodnošenjem proteina kravljeg mlijeka i laktoze daje se
reja se javlja kada količina laktoze premašuje fermentativni mliječna formula bazirana na ekstenzivnom proteinskom hi-
potencijal mikrobiote kolona i/ili kada opterećenje kratko- drolizatu, a djeci starijoj od 6 mjeseci sa reaginskim (IgE po-
lančanim masnim kiselinama prevazilazi kapacitet njihove sredovanim) tipom preosjetljivosti, kao i onoj poslije navrše-
resorpcije u kolonu 11, 16 . Intoleranciju laktoze u dobu odoj- ne prve godine, dostupne su i mliječne formule bazirane na
četa i malog djeteta karakteriše proliv, dok kod starije djece izolatu proteina soje 11, 33, 58, 59 . Djeca koja sisaju, izuzimajući
i odraslih dominiraju smetnje tipične za iritabilni kolon, tj. onu sa kongenitalnim deficitom laktaze, ostaju na istom re-
bolovi u trbuhu (tipa kolika), borborigmi, meteorizam i poja- žimu ishrane, s tim da im se tekući gubici vode i elektrolita
čana flatulencija 11, 16, 33, 43 . Tegobe mogu da traju 6-9 sati na- adekvatno nadoknađuju 6-11 . Takođe, majčino mlijeko se ne
kon opterećenja laktozom . Zbog učestalih, tečnih i kiselih uskraćuje ni prevremeno rođenom djetetu. Primjena probi-
43
stolica, kod djece najmlađeg uzrasta se često viđa perianalni otika i/ili prebiotika značajnim dijelom ublažavaju simptome
eritem 11, 50 . Teži oblik poremećaja, posebno u uzrastu odoj- kod osoba sa nedostatkom laktaze 16, 33, 60-62 . Isti efekat ima i
četa, može ozbiljno da naruši hidroelektrolitni i acodobazni kontinuirani unos manje količine običnog mlijeka 15, 16, 33, 60 .
status, a ako potraje duže i ishranjenost djeteta . Postoje i komercijalni preparati laktaze koji se uzimaju prije
51
Potvrda nepodnošenja laktoze se zasniva na patološkom mliječnog obroka 16, 33, 60 .
testu intolerancije na laktozu (Lactose Tolerance Test, LTT), tj. Tabela 2. Sadržaj laktoze u fermentisanim mliječnim
pojavi karakterističnih tegoba nakon opterećenja laktozom proizvodima 40, 53
(2 g/kg, maksimalno 50 g) 33, 43 . Pored kliničkih znakova in- Vrsta mlijeka Koncentracija laktoze (g/L)
tolerancije, abnormalan LTT je obično praćen nedovoljnim Jogurt 2,25-2,6
skokom glikemije (< 20 mg/dL) . Kod ispitanika sa dijarejom Kefir 3,4-3,7
46
u stolici se registruje nizak pH (< 5,5) i prisustvo redukujućih
supstanci (> 0,5%) 11, 50 . Danas se za potvrdu ovog poremeća- Mladi (meki) sirevi 0,4-4
ja najčešće primjenjuje laktoza-H breath test koji se zasniva Feta sir 1,4
2
na porastu koncentracije vodonika (> 20 ppm) u izdahnutom Tvrdi sirevi < 0,1-0,8
vazduhu nakon opterećenja laktozom 33, 43, 46 . Pored toga, u Krem sirevi 0,1-0,8
dijagnostičke svrhe se koristi hromatografija stolice na še- Puter 1,1
ćere i enzimski esej, tj. mjerenje aktivnosti enzima laktaze u
bioptatu sluznice tankog crijeva 11, 15, 46, 52 . Dijagnostički zna- Kongenitalna malapsorpcija
čaj svakako ima i iščezavanje tegoba kod ispitanika na dijeti glukoze i galaktoze
bez laktoze 15, 33 . Egzaktna dijagnostika urođenog i adultnog
oblika laktaznog deficita, sem navedenog, zahtijeva dokaz Kongenitalna malapsorpcija glukoze-galaktoze (Con-
odsustva morfološkog oštećenja sluznice tankog crijeva ili genital Glucose-Galactose Malabsorption, CGGM) je rijedak
genetičku potvrdu 16, 33, 43 . autozomno-recesivni poremećaj uzrokovan mutacijama
gena SLC5A1 koji kodira SGLT1 protein odgovoran za aktivni
Terapija intolerancije laktoze se zasniva na restriktivnoj kotransport glukoze i galaktoze sa natrijumom . Do danas
63
dijeti prilagođenoj težini poremećaja i životnom dobu paci- je opisano nešto više od 300 takvih slučajeva, od kojih je
jenta. Kod djece najmlađeg uzrasta sa kongenitalnim defici- većina rođena u srodničkim zajednicama . Manifestuje se
64
tom laktaze, kao i u teškim oblicima sekundarnog deficita, neposredno po rođenju veoma ofanzivnom osmotskom di-
ona mora biti potpuna, a u ostalim slučajevima u zavisnosti jarejom praćenom teškom dehidracijom, hipernatrijemijom,
od stepena intolerancije 11, 40, 43, 50, 51 . Zahvaljujući kompenza- metaboličkom acidozom i gubitkom tjelesne težine nakon
tornom efektu kolona veća djeca i odrasli sa kongenitalnim prvih obroka majčinim mlijekom ili standardnom mliječ-
deficitom laktaze mogu unositi manju količine laktoze . U nom formulom 63, 64 . Pored dijareje, poremećaj karakteriše
11
sekundarnoj intoleranciji laktoze, podrazumijeva se, neop- i intermitentna glikozurija . Međutim, gubitak glukoze
65
hodno je liječenje osnovne bolesti. Ukoliko se radi o odojče- urinom nije klinički značajan jer se na apikalnoj membrani
tu na vještačkoj ishrani, primjenjuju se mliječne formule bez proksimalnih tubulocita, sem SGLT1 proteina, nalazi i deve-
laktoze, dok se djetetu starijem od godinu dana i odrasli- tostruko aktivniji natrijum-glukoza kotransporter 2 (Sodi-
ma savjetuju mliječni proizvodi sa redukovanim sadržajem um-dependent Glucose Cotransporter 2, SGLT2) . CGGM se
66

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2024; 3(10):67-72. 69