Page 69 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

ČETRDESET GODINA CIKLOSPORINA

U KLINIČKOJ PRAKSI

FORTY YEARS OF CYCLOSPORINE IN CLINICAL PRACTICE

Radomir Naumović 1, 2
1 Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, Srbija inflamatornih bolesti crijeva i psorijaze. Efikasnost
2 Kliničko odjeljenje za nefrologiju i metaboličke poremećaje sa dijalizom CsA u liječenju pomenutih bolesti još uvijek je
„Prof. dr Vasilije Jovanović“, Kliničko bolnički centar Zvezdara, Beograd, značajnija u odnosu na neželjene efekta, pa samim
Srbija
tim CsA predstavlja osnov liječenja brojnih bolesti.
Korespondencija sa autorom: Ključne riječi: ciklosporin, transplantacija,

Prof. dr Radomir Naumović nefrotoksičnost, glomerulonefritis, psorijaza,
Kliničko bolnički centar Zvezdara, Dimitrija Tucovića 161, inflamatorne bolesti crijeva
Beograd, Srbija

radomirnaumovic450@gmail.com
Uvod

Ciklosporin (CsA) je otkriven 1972. godine i vrlo brzo je
Sažetak postao revolucionarno dostignuće u oblasti transplantacio-
ne medicine koje je dovelo do značajnog smanjenja učesta-
Ciklosporin (Cyclosporin A, CsA) je otkriven u Sandozovoj losti akutnih odbacivanja i poboljšalo preživljavanje presa-
laboratoriji u Švajcarskoj 1972. godine kada je đenog organa . Iako je inicijalno ispitivan kao antimikotik,
1
ispitivan kao antimikotik. Međutim, vrlo brzo je postao naknadno je pokazano da posjeduje snažna imunosupresiv-
nezamjenljiv imunosupresivni lijek nakon transplantacije na svojstva koja mogu biti efikasna nakon transplantacije
bubrega i drugih solidnih organa. Inicijalni eksperimenti solidnih organa. Sa idejom da ćelijski imunitet ima važnu
su pokazali da CsA inhibira in vitro ćelijama posredovanu ulogu u autoimunim bolestima i hroničnoj inflamaciji, Borel
lizu, kao i senzibilizaciju limfocita alogenim ćelijama. je sproveo seriju eksperimenata sa imunosupresivnim i an-
tiinflamatornim lijekovima, kao i sa antimetabolitima, kako
Nakon eksperimentalnih, kliničke studije su pokazale bi ispitao njihove efekte na imunske događaje posredova-
bolje jednogodišnje preživljavanje presađenog bubrega ne limfocitima. Ovi eksperimenti su pokazali da CsA snažno
nakon kadaverične transplantacije ukoliko primaju inhibira kako in vitro ćelijama posredovanu lizu, tako i akti-
CsA, a ne azatioprin. Uprkos značajnom poboljšanju vaciju limfocita alogenim ćelijama. Istovremeno je pokazao
jednogodišnjeg preživljavanja presađenog bubrega i i značajno bolji bezbjednosni profil u odnosu na imunosu-
2
smanjenju učestalosti akutnog odbacivanja, dugotrajno presive tog vremena . Nakon toga, Evropska multicentrična
preživljavanje presađenog bubrega se nije poboljšalo, studija je poredila efikasnost CsA i azatioprina i pokazala
što se uglavnom pripisivalo nefrotoksičnom dejstvu značajno bolje jednogodišnje preživljavanje presađenog bu-
CsA. Ovaj problem je posljedica hemodinamskih efekata brega nakon transplantacije sa moždano mrtve osobe, uko-
liko su bolesnici primali CsA (72% vs. 52%), što je doprinijelo
na bubrežni protok krvi i jačinu glomerulske filtracije, dobijanju odobrenja za njegovu primjenu u kliničkoj praksi
efekata na tubule bubrega, intersticijum i krvne sudove transplantacije solidnih organa . Zbog ovih podataka i činje-
3
bubrega. Pored nefrotoksičnosti, CsA uzrokuje i druge nice da CsA značajno smanjuje učestalost akutnih odbaci-
neželjene efekte poput hipertenzije, hiperplazije gingiva, vanja, ovaj lijek postaje osnov imunosupresivnih protokola
hiperkalemiju, hipomagnezemiju, hiperlipidemiju, nakon transplantacije solidnih organa. Zahvaljujući primje-
neurotoksičnost, i u rjeđim slučajevima trombotičku ni CsA, jednogodišnje preživljavanje presađenog bubrega
mikroangiopatiju. Međutim, nefrotoksičnost CsA je preko 95% nakon transplantacije od živog davaoca. Na
se danas sagledava iz drugog ugla, odnosno u žalost, dugotrajno preživljavanje alografta se nije značajno
poboljšalo, a smatra se da je jedan od razloga, nefrotoksič-
kontekstu veoma visokih doza CsA koje su se davale na nost ciklosporina. Ovaj slojevit problem se može podijeliti
početku njegove upotrebe. Nakon primjene u oblasti u 6 kategorija: 1) hemodinamski efekti na bubrežni protok
transplantacije solidnih organa, CsA je našao značajno krvi (Renal Blood Flow, RBF) i jačinu glomerulske filtracije
mjesto u liječenju sistemskih bolesti vezivnog tkiva i (Glomerular Filtration Rate, GFR); 2) efekti na tubule bubre-
njegovih posljedica, primarnih glomerulonefritisa, ga; 3) efekti na krvne sudove; 4) hipertenzija; 5) dugotrajna

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2023; 2(8):67-72. 67