Page 56 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

KADA KISEONIK PRESTAJE DA BUDE LIJEK?

WHEN DOES THE OXYGEN CEASE TO BE A REMEDY?

Vesna Stevanović povoljnim efektima kiseonika. Hiperoksija je stanje organi-
1, 2
Ana Mandraš zma kada su ćelije, tkiva i organi izloženi većem parcijalnom
1, 2
Igor Krunić 2 pritisku kiseonika u odnosu na fiziološki definisane vrijed-
nosti. Hiperoksija može biti normobarična i hiperbarična,
1 Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, Srbija
ali u određenim stanjima udisanje i FiO = 0,2 može usloviti
2 Institut za zdravstvenu zaštitu majke i djeteta Republike Srbije 2 3
„Dr Vukan Čupić“, Beograd, Srbija pojavu hiperoksije ili povećanje zapremine kiseonika u krvi .

Korespondencija sa autorom:
Primjena kiseonika tokom
Kl. ass. dr Vesna Stevanović hirurškog liječenja
Institut za zdravstvenu zaštitu majke i djeteta Republike Srbije Kiseonik se koristi u svim oblastima medicine, pa tako
,,Dr Vukan Čupić", Radoja Dakića 6-8, Beograd, Srbija i tokom hirurškog liječenja. Anesteziološki fokus je na pe-
nadjenka9@gmail.com rioperativnoj upotrebi kiseonika zbog činjenice da se ovaj
gas svakodnevno koristi tokom hirurškog zbrinjavanja mili-
ona pacijenata širom planete. Strah od incidentnih situacija
i hipoksije, perioda apneje tokom obezbjeđivanja disajnog
Sažetak puta nakon mišićne relaksacije, specifičnosti ventilacio-
no-perfuzionog odnosa tokom mehaničke ventilacije pluća
Kiseonik se decenijama smatra spasonosnim lijekom u u opštoj endotrahealnoj anesteziji (General Endotracheal
životno ugrožavajućim situacijama. Njegova upotreba Anesthesia, GEA), smanjenje funkcionalnog rezidualnog ka-
je krucijalna i u perioperativnom periodu gdje se koristi paciteta u GEA, prisustvo parcijalne okluzije disajnog puta
svakodnevno kod miliona hirurških pacijenata svih endotrahealnim tubusom, specifičan položaj pacijenta to-
uzrasta. Jatrogena hiperoksija se pokazala podjednako kom operacije, upotreba lijekova koji depresivno djeluju na
štetna kao i hipoksija, posebno kod male djece i centar za disanje, intenzivan bol, kritičan period ekstubacije,
novorođenčadi. Sve je veća svijest medicinske javnosti o kao i prolazna postoperativna hipoksija, su krucijalni razlozi
ovom problemu. Značajna otkrića o uticaju kiseonika na koji su doprinijeli da se kiseonik u visokim koncentracijama
koristi u perioperativnom periodu.
oksidativni stres i ćelijska oštećenja zbog intoksikacije
kiseonikom, moraju doprinijeti razvoju monitoringa Udisanje 100% kiseonika nekoliko minuta prije indukcije
hiperoksije, vodičima o doziranju kiseonika i revidiranju u tzv. anesteziju „preoksigenacija” povećava rezerve kiseo-
bezbjednih granica hiperoksije. Posljedice hiperoksije nika u organizmu. Glavno povećanje dešava se u segmen-
mogu biti ireverzibilna oštećenja vulnerabilnih organa tu funkcionalnog rezidualnog kapaciteta pluća (Functional
(pluća i mozga), što naročito pogađa organizme u Residual Capacity, FRC), koji služi kao rezervoar kiseonika.
Kiseonik iz pluća ulazi u plućnu cirkulaciju difuzijom, čak i
razvoju. kada nema ventilacije . Preoksigenacija povećava alveolar-
4
nu frakciju kiseonika, a smanjuje alveolarnu frakciju azota.
Ključne riječi: hiperoksija, oksidativni stres, visoke
koncentracije kiseonika, neonatalna anestezija Maksimalna preoksigenacija označava end-tidal koncen-
traciju kiseonika od 90% i end-tidal azota od 5% (preosta-
lih 5% pripada ugljen dioksidu i vodenoj pari), pri čemu je
terminom end-tidal, označen volumen jednog udaha pri
Uvod kraju inspirijuma. Kiseonik je slabo rastvorljiv u plazmi. Sav
hemoglobin biva zasićen kiseonikom već udisanjem 21%
Iskra života postoji zahvaljujući kiseoniku. Kiseonik je kiseonika, tako da udisanje 100% kiseonika neće značajno
najznačajniji lijek za pacijente sa prijetećom ili izraženom povećati arterijski sadržaj kiseonika.
hipoksijom . Do sada je otkriveno više od sto uzroka hipok-
1
semije i hipoksije. Iako se kiseonik u medicinskoj praksi ko- U budnom stanju udisanjem visokih koncentracija ki-
risti obilato već decenijama, naučnim saznanjima došlo se seonika, refleksno nastaje redukcija disajnog volumena
do zaključka da je njegova upotreba čak i zloupotrijebljena. i frekvence disanja. U uslovima anestezije ta mogućnost
U bazi PubMed od 1990. godine do danas objavljeno je više ne postoji ako se koriste mišićni relaksanti i mehanička
od 7.000 radova koji potvrđuju štetnost hiperoksije . Ipak, ventilacija pluća. Faktori koji utiču na efikasnost preoksi-
2
ima desetostruko više radova koji su posvećeni hipoksiji i genacije su inspiratorna koncentracija kiseonika, dužina

54 DOI: 10.5937/Galmed2308054S