Page 51 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

korijenom zuba jasna je i manifestacija bola zbog pritiska prostor i nepokretnost tokom perioda leta, portokavalna
koji gas vrši na zubni živac . opstrukcija i hiperkoagulabilnost krvi kod trudnica nose ri-
8
zik od nastanka edema donjih ekstremiteta, tromboflebiti-
Kinetoza sa i tromboze dubokih vena. Trudnice koje putuju avionom
Kinetoza ili „bolest putovanja“ nastaje kao posljedica treba da zatraže sjedište pored prolaza i hodaju po kabini
kontradiktornih informacija koje dobija mozak od nekih di- kada je to moguće i/ili izvode izometrijske vježbe za noge,
jelova tijela koji registruju kretanje, dok drugi ne. Ako osoba posebno tokom dugih letova koji uključuju produženo sku-
10
u toku vožnje automobilom čita knjigu, njegovo unutrašnje čeno sedenje .
uvo i receptori na koži detektuju kretanje unaprijed. Među- Ronioci su takođe specifična populacija putnika, po pita-
tim, oči usmjerene na knjigu koja se ne kreće i mišićni recep- nju mogućnosti pojave određenih zdravstvenih problema.
tori govore mozgu da osoba još uvijek sjedi. Dakle, mozak Putnik koji je nedavno učestvovao u ronjenju izložen je rizi-
dobija kontradiktorne informacije, tijelo je zbunjeno, jer se ku od razvoja dekompresijske bolesti, tako da bi ronioce tre-
ono ne kreće. Mozak za to vrijeme pokušava da shvati kakav balo savjetovati da sačekaju najmanje 12 sati prije letenja,
signal da pošalje ostatku tijela što dovodi do mučnine, vrto- ako su izveli ronjenje na manjim dubinama koje ne zahtije-
glavice, glavobolje, slabosti i povraćanja. Bolest putovanja vaju dekompresiju. Za višestruke zarone ili one na velikim
se rjeđe javlja tokom leta mlaznim avionom, a češće kod avi- dubinama koje zahtijevaju dekompresijska zaustavljanja,
ona sa elisnim pogonom . mogu letjeti avionom tek 24 h nakon posljednjeg ronjenja.
8
Ronioci koji su bili na velikim dubinama prije leta avionom,
još uvijek imaju rastvorene izvjesne količine gasova u krvi
Specifične subpopulacije putnika u avionu i tkivima. Podizanjem na velike visine tokom leta avionom,
Trudnice mogu prilično bezbjedno letjeti avionom, uz zbog pada barometarskog pritiska, ove količine gasa se
izvjesna ograničenja. Potrebno je preduzeti neke mjere mogu naknadno osloboditi i dovesti do razvoja kliničke slike
predostrožnosti prije leta, kako bi se spriječila mogućnost kesonske bolesti. Rizik od razvoja kesonske bolesti raste sa
(prevremenog) porođaja tokom leta. Fetus je tokom leta godinama i gojaznošću 9, 11, 26 .
avionom u uslovima hipobarčne hipoksije, prilično zaštićen.
Zbog povećanih vrijednosti fetalnog hemoglobina i poveća-
nog afiniteta fetalnog hemoglobina prema kiseoniku, Boro- Dostupna medicinska oprema
vog efekta i drugačije krive disocijacije fetalnog hemoglo- i lijekovi u avionu
bina u odnosu na hemoglobin odraslih, fetus je u stanju da Još uvijek nije postignuta internacionalna standardiza-
održi veći stepen zasićenosti hemoglobina kiseonikom nego cija u pogledu obavezne opreme i lijekova neophodnih za
odrasla osoba pri sličnim parcijalnim pritiscima kiseonika, pružanje hitne medicinske pomoći u avionu, pa je sadržaj
što fetusu daje bolji pristup kiseoniku iz majčinog krvotoka. opreme i lijekova u različitim avio kompanijama i dalje ra-
Novorođenčad mlađa od dva dana ne bi trebalo da lete avi- znolik. Za manje medicinske intervencije treba da postoji
onom, a poželjno je da budu starija od 7 dana .
8
osnovni komplet za prvu pomoć (First aid kit, FAK) koji se
Najveći broj avio kompanija dozvoljava trudnicama da razlikuje od naprednog kompleta za hitna medicinska sta-
lete do 36 nedjelje trudnoće. Preko 36 nedjelja, može biti nja koji sadrži i opremu za uspostavljanje disajnog puta, za
2
potrebna medicinska potvrda od strane akušera, posebno kanulaciju vena, glukometar, pulsni oksimetar . Pacijenti če-
za duge prekookeanske letove . Ako je u pitanju blizanač- sto nose sopstvene lijekove, koji se mogu koristiti sami ili u
9
ka trudnoća onda je let dozvoljen do 32 nedjelje trudnoće. kombinaciji sa lijekovima iz medicinskog kompleta. Najveći
Trudnicama sa visokim rizikom, a posebno onima sa hiper- dio lijekova iz medicinskog kompleta u avionu se mogu or-
tenzijom izazvanom trudnoćom, dijabetesom i anemijom, dinirati peroralno ili intramuskularno. Intravenski se savje-
savjetuje se da ne lete od 24 nedjelje ili da uopšte ne lete tuje samo ordiniranje adrenalina tokom kardiopulmonalne
avionom. Trudnice sa istorijom prevremenog porođaja i reanimacije.
povećanom kontraktilnošću materice treba da izbjegavaju U Sjedinjenim Američkim Državama svaki avion koji
duge, posebno prekookeanske letove. Najoptimalnije vrije- obavlja komercijalne letove i ima više od 12 sjedišta, mora
me za putovanje trudnica avionom je sredina trudnoće (od da posjeduje napredni komplet za hitna medicinska stanja,
14 do 28 nedjelja). U tom periodu trudnice imaju najviše uključujući automatski spoljašnji defibrilator (Automated
energije, mučnine su se prorijedile ili nestale, a trudnica se External Defibrillator, AED), opremu za napredno održavanje
najlakše kreće .
25
disajnog puta i lijekove za intravensku primjenu. U Kanadi
Hiperplazija tkiva u nosu i ždrijelu tokom trudnoće svaki avion sa najmanje 100 putničkih sjedišta zakonski je
mogu biti naglašeni, što može dovesti do barotraume (baro- obavezan da nosi napredni medicinski komplet (pored uo-
11
titis media, barosinusitis). Mučnina i povraćanje koji se povre- bičajenog standardnog kompleta prve pomoći) . Evropska
meno javljaju u ranim fazama trudnoće se mogu povećati agencija za bezbjednost vazdušnog saobraćaja (European
tokom leta. Trudnoća i period do 6 nedjelja poslije porođaja Aviation Safety Agency, EASA) u svom nezvaničnom neoba-
imaju veći rizik od razvoja DVT tokom leta avionom. Skučeni vezujućem dokumentu (unofficial courtesy document) daje

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2023; 2(8):44-52. 49