Page 53 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

optimalne lokacije za slijetanje, u zavisnosti od statusa paci- U slučaju da putnik premine tokom leta, smrt putnika
jenta i radne dijagnoze 8, 11 . u avionu može da konstatuje samo ljekar. Ako je u avionu
prisutan ljekar koji nakon pregleda konstatuje da je putnik
preminuo, pilot u zavisnosti od pravila avio kompanije može
Odluka o preusmjeravanju nastaviti let ka krajnjem odredištu. U slučaju da se u avionu
leta - prizemljenje aviona ne nalazi ljekar, pilot mora prizemljiti avion na najbliži aero-
drom, kako bi zemaljsko medicinsko osoblje konstatovalo
Najčešći razlozi za preusmjeravanje aviona zbog hitnog smrt putnika 3, 11 .
medicinskog stanja putnika u avionu su: bol u grudima,
akutni koronarni sindrom, teška dispneja, mogući možda- Odluku o preusmjeravanju pravca leta i prizemljenju
ni udar, epi-napad, jak bol u stomaku koji ne prolazi uz pri- aviona može donijeti samo pilot/kapetan aviona na osnovu
mijenjenu terapiju, hitna akušerska stanja, agitiran putnik, informacija o zdravstvenom stanju putnika od strane ljeka-
putnik bez svijesti koji ne reaguje na primijenjenu terapiju, ra i posade aviona, instrukcija od strane kontaktirane medi-
akutni zastoj srca . Troškovi preusmjeravanja i vanrednog cinske pomoći sa zemlje, udaljenosti od krajnje destinacije i
2, 3
prizemljenja aviona zavise od veličine aviona i iznose od najbližeg aerodroma, vremenskih uslova, leta iznad kopna/
20.000-725.000 dolara. Preusmjeravanje aviona sa planira- okeana, geopolitičkih okolnosti, raspoloživih tehničkih i me-
ne destinacije do najbližeg aerodroma zbog hitnog medicin- dicinskih resursa na najbližem aerodromu kao i želje putni-
skog stanja putnika se dešava u oko 4,4% slučajeva . ka da nastavi liječenje na krajnjoj destinaciji 11, 32, 33 .
6

Zaključak

Iako je letenje avionom generalno bezbjedan i udoban način transporta, u putničkoj kabini aviona
vladaju specifični uslovi koji mogu uticati na odvijanje fizioloških procesa u organizmu i nastanak
hitnih medicinskih stanja. Od posebnog značaja su hipoksija i ekspanzija zarobljenih gasova u
uslovima sniženog barometarskog pritiska, zbog kojih postoje apsolutne i relativne kontraindikacije
ili potreba za odlaganjem leta za određena akutna i hronična stanja i postoperativni period. Prisustvo
ljekara-putnika u rješavanju hitnih medicinskih stanja tokom leta avionom je od neprocjenjivog

značaja za stabilizaciju ugroženog putnika i konačnu odluku pilota o prizemljenju aviona.

Abstract

Almost four billion passengers travel aboard commercial airliners every year. Last year In-flight medical emergencies (IMEs)
were relatively common and occurred in a complex environment with limited medical resources. More recent data shows
that IMEs occur in one passenger for every 604 flights or 24-130 IMEs for every one million passengers, more often in
people over 70 years old.

Due to the drop in barometric pressure, there are specific conditions in the aircraft passenger cabin that can affect the
occurrence of IMEs. Most importantly it is hypobaric hypoxia, which can lead to the development of hypoxia-related
symptoms in chronic patients with respiratory, cardiovascular, and hematological diseases. With reduced barometric
pressure gases in body cavities and medical equipment can expand by 30%, this can lead to IMEs in recently operated
patients (wound dehiscence, bleeding), middle ear and sinus diseases, subocclusions, and lung problems (pulmonary bulla).
Other factors that contribute to the occurrence of IMEs are limited movement (deep vein thrombosis), dry and cold air
(dehydration), jet lag, turbulence, and psychological stress.

IMEs most commonly involve syncope or near-syncope (32.7%), gastrointestinal (14.8%), respiratory (10.1%), and
cardiovascular (7.0%) symptoms. Because of ethical, and in some countries also legal responsibilities, doctor-passengers
are a great help in the treatment of IMEs. Emergency landing of the aircraft when an IME occurs happens in an estimated
4.4% of cases.

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2023; 2(8):44-52. 51