Page 46 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

HITNA MEDICINSKA STANJA TOKOM

KOMERCIJALNIH LETOVA AVIONOM

– „IMA LI LJEKARA U AVIONU?“

IN-FLIGHT MEDICAL EMERGENCIES - “IS

THERE A DOCTOR ON BOARD?“

Aleksandar Pavlović 1

1 Medicinski fakultet Univerziteta u Prištini, Kosovska Mitrovica, Srbija nekim zemljama i zakonske odgovornosti, ljekari-
putnici su od velike pomoći u tretmanu IMEs.
Korespondencija sa autorom: Ukoliko kod putnika nastane hitno medicinsko
stanje u toku leta avionom, u oko 4,4% slučajeva
Prof. dr Aleksandar Pavlović
dolazi do vanrednog slijetanja aviona. Poznavanje
Medicinski fakultet, Univerzitet u Prištini sa privremenim uticaja specifičnih ambijentalnih uslova u avionu
sjedištem u Kosovskoj Mitrovici, Anri Dinana bb, na fiziološke procese je od velikog značaja za
Kosovska Mitrovica, Srbija
utvrđivanje apsolutnih i relativnih kontraindikacija za
sasaaleksandarpavlovic@gmail.com let avionom. U liječenju IMEs značajnu ulogu imaju
ljekari-putnici.

Cilj ovog rada je da nas upozna sa specifičnim
Sažetak ambijentalnim uslovima koji vladaju u kabini aviona
U današnje vrijeme oko četiri milijarde putnika godišnje i njihovim uticajem na fiziološke procese, najčešćim
putuje avionom na komercijalnim letovima. Hitna IMEs koji nastaju pod uticajem tih uslova, ulogom
medicinska stanja (In-flight medical emergencies, IMEs) ljekara-putnika u rješavanju tih IMEs, kao i sa
tokom leta avionom zahtijevaju poseban pristup zbog apsolutnim i relativnim kontraindikacijama za letenje
specifičnog okruženja sa ograničenim medicinskim avionom.
resursima. Noviji podaci pokazuju da se IMEs javljaju kod Ključne riječi: Hitna medicinska pomoć tokom leta
jednog putnika na svakih 604 letova avionom ili 24-130 avionom, ljekar u avionu, medicinski komplet za
IMEs na svakih milion putnika, češće kod ljudi starijih od avion
70 godina.

Zbog pada barometarskog pritiska, u putničkoj
kabini aviona postoje specifični uslovi koji mogu Uvod
uticati na pojavu IMEs. Najvažnija je hipobarična
U današnje vrijeme oko četiri milijarde putnika godišnje
hipoksija, koja može dovesti do razvoja simptoma putuje avionom na komercijalnim letovima. Hitna medicin-
hipoksije kod pacijenata sa hroničnim respiratornim, ska stanja koja se mogu javiti tokom leta avionom zahtijeva-
kardiovaskularnim i hematološkim oboljenjima. Sa ju poseban pristup zbog specifičnog okruženja sa ograniče-
smanjenjem barometrijskog pritiska, gasovi u tjelesnim nim medicinskim resursima .
1
šupljinama i medicinskoj opremi se šire za 30%, što može
dovesti do IMEs kod nedavno operisanih pacijenata Pravu učestalost hitnih medicinskih stanja tokom leta
(dehiscencija rana, krvarenje), bolesti srednjeg uha i avionom je teško utvrditi, s obzirom da ne postoji konsen-
zus o tome šta definiše „hitno medicinsko stanje“ tokom
sinusa, subokluzije, problema sa plućima (plućna bula). leta i nema univerzalnog sistema klasifikacije. Najčešća hit-
Drugi faktori koji doprinose nastanku IMEs su ograničeno na medicinska stanja koja se javljaju tokom leta avionom su
kretanje (tromboza dubokih vena), suv i hladan vazduh sinkopa, respiratorne tegobe, gastrointestinalni i kardiova-
(dehidracija), jet lag, turbulencija, psihološki stres. skularni poremećaji, epi-napad, hipoglikemija, psihijatrijski
poremećaji, cerebrovaskularni insult, alergijske reakcije,
IMEs najčešće uključuju sinkopu ili blisku sinkopu tromboza dubokih vena, opekotine od vrelih tečnosti, trau-
(32,7%), gastrointestinalne (14,8%), respiratorne (10,1%) ma mekih tkiva od predmeta ispalih iz prtljaga iznad glava
i kardiovaskularne (7,0%) simptome. Zbog etičke, a u putnika .
2, 3

44 DOI: 10.5937/Galmed2308044P