Page 87 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

vremenu nastanka, karakteristikama i dijagnostici. Faktori a efikasna koncentracija u tkivima treba da pokrije trajanje
rizika koji dovode do infekcije su mnogobrojni, a mogu biti operacije, završno sa ušivanjem kože. Stoga se smatra da
na nivou samog pacijenta i njegovih karakteristika, opera- je jedna doza antibiotika dovoljna za najveći broj hirurških
tivnog postupka i svega što se u okviru njega koristilo, kao zahvata. Davanje još jedne doze antibiotika treba razmotriti
i načina na koji je postupano . Faktori rizika za nastanak kada zahvat traje duže od dvostrukog poluvremena elimi-
1
postoperativne infekcije mogu biti opšti i lokalni. U opšte nacije (t1/2) antibiotika (npr. ako se daje cefazolin u prolon-
faktore ubrajamo faktore vezane za samog bolesnika, po- giranim zahvatima, treba dati drugu dozu nakon tri sata,
put prisutnosti komorbiditeta, posebno šećerne bolesti, intraoperativno). Takođe, kod kolorektalne hirurgije profi-
gojaznosti, starosti, pothranjenosti, pušenja, nedavnih hi- laksa se može produžiti i do 48 h . Sa druge strane, De Jonge
8
rurških zahvata, masivnih transfuzija, upotrebe kortikoste- i saradnici ističu da antibiotsku profilaksu ne treba davati
roida. Lokalni faktori koji su vezani za hiruršku pripremu i postoperativno, jer su svojom metaanalizom pokazali da
sam hirurški zahvat su: strana tijela, neadekvatna steriliza- nema dodatne koristi od profilaktičke primjene antibiotika
cija hirurškog pribora, elektrokauterizacija, kao i prethodno u postoperativnom toku . Profilaktičke doze lijekova ekvi-
9
zračenje hirurškog područja . Javljaju se unutar 30 dana od valentne su standardnim terapijskim dozama, pri čemu se
2
operacije, odnosno, unutar godinu dana kod stranih tijela i doze izračunavaju prema tjelesnoj težini pacijenta, odnosno
implantata . Među najčešće izolovanim uzročnicima navode indeksu tjelesne mase .
8
3
se Staphylococcus aureus, koagulaza-negativne stafilokoke,
Enterococcus spp. i Escherichia colli. Postoperativne infekcije
(SSI) dovode do povećane smrtnosti, produžetka bolničkog Istorija antibiotske profilakse
liječenja i povećanja troškova liječenja. U većini slučajeva SSI, u kolorektalnoj hirurgiji
izvor patogena je urođena flora pacijentove kože, sluznica ili
šupljih organa. Kada se načini hirurški rez, potkožno tkivo Otkrićem penicilina (1928.) započela je era antibiotika,
je izloženo prekomjernoj endogenoj flori. Najčešće, aerobne kada su pokrenuta značajna istraživanja novih antibiotika.
Gram-pozitivne koke poput stafilokoka, služe kao kontami- Među prvim antibioticima koji su korišćeni u kolorektalnoj
nanti, dok otporni patogeni, poput meticilin rezistentnog S. hirurgiji bili su aminoglikozidi (1943.), makrolidi (1952.) i
aureusa (Methicillin-Resistant Staphylococcus Aureus, MRSA), polimiksini (1958.). Ovi antibiotici su imali lošu enteralnu
uzimaju sve veći udio u takvim infekcijama posljednjih go- apsorpciju. Lockwood i saradnici su ukazali da je upotreba
dina. Ulazak u šuplje unutrašnje organe izlaže okolno tkivo streptomicina dovela do bržeg razvoja rezistentnih sojeva E.
10
Gram-negativnim bacilima, kao što je E. coli, Gram-pozitiv- coli kod pacijenata koji su pokazali povoljan rani odgovor .
nim organizmima, kao što su enterokoke i ponekad anae- Nakon toga Lockwood je pokazao da je mjesto streptomici-
robima, poput Bacillus fragilis . I u modernom dobu, velika na u liječenju tuberkuloze, a ne u postizanju sterilizacije cri-
4
je učestalost postoperativnih infekcija hirurškog mjesta u jeva. Kad je Waksman izolovao drugi aminoglikozid, neomi-
kolorektalnoj hirurgiji imajući u vidu prisustvo velikog broja cin (1944.), on je postao prvi izbor za sterilizaciju crijeva i za
11
mikroorganizama u tom dijelu gastrointestinalnog trakta; liječenje hepatične encefalopatije . Kolistin, prvi polimiksin
javljaju se sa incidencom od 26%. Uprkos značajnom na- (1949.), bio je dobar izbor zbog svog mehanizma djelovanja
pretku u hirurškim protokolima koji imaju za cilj smanjenje i dobrog efekta na luminalne Gram-negativne štapiće (ba-
12
incidence SSI, infekcije hirurškog polja i dalje značajno do- cile), kao što su E. coli, Klebsiella spp. i Pseudomonas spp .
prinose morbiditetu i mortalitetu u hirurškoj populaciji i po- Otkriće eritromicina (McGuire i saradnici) učinilo je ovaj an-
većanju troškova liječenja . tibiotik atraktivnim za kolorektalnu hirurgiju, pošto se slabo
5, 6
apsorbovao iz crijeva. Sve tri klase antibiotika zbog svoje
slabe apsorpcije iz gastrointestinalnog trakta pružile su pri-
Osnove antibiotske profilakse liku za smanjenje broja bakterija u debelom crijevu, prven-
u elektivnoj hirurgiji stveno zbog svog djelovanja u lumenu crijeva. Lijekovi su
bili efikasni samo protiv Gram-negativnih bakterija sa malim
Profilaktička primjena antibiotika podrazumijeva dejstvo anti-anaerobnim dejstvom . Oralna primjena antibiotika
13
tog antibiotika na najčešće, mada ne i na sve uzročnike in- postala je popularna kao hirurška profilaksa za kolorektalnu
fekcije hirurškog mjesta. Važnu ulogu u odabiru adekvatnog hirurgiju 1970-ih . Vjerovalo se da će oralno dati antibioti-
14
antibiotika ima anatomsko područje hirurške intervencije. ci biti samodjelotvorni kada je debelo crijevo istovremeno
Takođe, pri izboru antibiotika za profilaksu trebalo bi voditi očišćeno od njegovog sadržaja. Stoga je uvedena mehanič-
računa da se taj izbor razlikuje od izbora u kurativne svrhe, ka priprema crijeva (MBP), tehnika koja uključuje primjenu
u cilju sprečavanja razvoja rezistencije i omogućavanja efi- osmotskih supstanci koje izazivaju pražnjenje crijevnog sa-
kasnog liječenja infekcije ukoliko do nje dođe. Antibiotik se držaja i kombinovana je sa preopreativnom oralnom pri-
optimalno daje 30 minuta prije incizije . Kritično vrijeme za mjenom antibiotika 15, 16 . Krajem 1970. godine intravenski
7
nastanak infekcije na mjestu hirurškog zahvata predstavlja metronidazol i tetraciklini su ušli u upotrebu za profilaksu
period od četiri sata nakon ulaska bakterija u ranu. Perio- hirurških infekcija. Ova kombinacija je postala standard i u
perativna antimikrobna profilaksa ima za cilj da obezbijedi kolorektalnoj hirurgiji, naročito nakon povećane incidence
maksimalnu koncentraciju lijeka za vrijeme hirurškog rada, psudomembranoznog kolitisa, koja se pogrešno pripisivala

SMJERNICE I PREPORUKE Galenika Medical Journal, 2023; 2(7):84-89. 85