Page 75 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

Zajednički faktori u etiopatogenezi i spremanju hrane, kao i nivoom leptina . Veza između ni-
14
COPD i osteoporoze ske tjelesne mase i osteoporoze je u smanjenju fizičke aktiv-
nosti ili drugim mehanizmima koji vode proteolizi i smanje-
Kosti su dinamično tkivo koje se neprestano obnavlja nju mišićne mase . Drugo objašnjenje za osteoporozu kod
15
tokom života procesom koštanog remodeliranja. Ukoliko bolesnika sa nižim BMI može biti da je formiranje kostiju
se poremeti neki od puteva regulacije koštane mase nasta- smanjeno jer postoji relativno nisko mehaničko opterećenje
je smanjenje gustine kostiju. Postoji nekoliko uobičajenih kostiju. Primjer su astronauti koji gube toliko koštane mase
faktora rizika koji povezuju osteoporozu i COPD, od kojih u prvom mjesecu svemirskih letova koliko i žene u prvoj go-
su najčešći starije životno doba, pušenje, oksidativni stres, dini postmenopauze . Gubitak mišićne mase i snage, kao i
16
nedostatak vitamina D, smanjena fizička aktivnost i neade- fizička neaktivnost su faktori koji smanjuju kvalitet života i
kvatna primjena kortikosteroida . pokretljivost pacijenata sa COPD. Osteoporoza može dove-
8
sti do kifoze (koja ograničava fizičku aktivnost), do dispneje,
Poznata je činjenica da je pušenje osnovni faktor rizika
za razvoj COPD i karcinom pluća. Štetni agensi u duvanskom egzacerbacije i neadekvatne ventilacije (što dovodi do sma-
njenja parametara plućne funkcije kod pacijenata sa COPD).
dimu izazivaju sistemsku inflamaciju disajnih puteva, oksi-
dativni stres, promjene u funkcijama endotela i povećavaju Osteoporoza može izazvati prelome koji dodatno ograni-
čavaju kretanje pacijenata sa COPD, povećavajući rizik od
koncentraciju prokoagulantnih faktora, remete sistem re- 17
gulacije koštane mase i ubrzavaju katabolizam kostiju . tromboembolije i smrti .
9
Veliki problem u liječenju COPD je prekomjerna upotreba
sistemskih kortikosteroida u egzacerbacijama osnovne bo- Dijagnostika osteoporoze
lesti i zloupotreba istih. Kortikosteroidi mijenjaju sekretor- Koštana masa ili mineralna gustina kosti (Bone Mineral
nu dinamiku paratiroidnog hormona, povećavaju resorpciju Density, BMD) se mjeri korišćenjem dual-energetske rend-
kostiju, što dovodi do smanjenja intestinalne apsorpcije kal- genske apsorpciometrije (Dual-Energy X-ray Absorptiometry,
cijuma uz mogućnost povećanog izlučivanja kalcijuma pu- DEXA), najčešće na nivou lumbalne kičme, kuka i ručnog
tem bubrega, dovode do smanjenja osteoblastne aktivnosti zgloba.
i posljedičnog smanjenja gustine kostiju . Ukoliko se kor-
10
tikosteroidi koriste u hroničnoj terapiji kod overlap sindro- DEXA je zlatni standard u dijagnostici osteopenije i oste-
ma (Asthma-COPD Overlap, ACO) ili kortiko-zavisnog oblika oporoze sa ili bez fraktura na koštanim strukturama. BMD
COPD, potrebno je predvidjeti njihove neželjene efekte i na se izražava preko T - skora, koji predstavlja dobijenu vrijed-
osnovu toga izabrati preventivni plan liječenja osteoporoze. nost u odnosu na očekivane vrijednosti za odrasle osobe
istog pola i rase (tabela 1). Svjetska zdravstvena organizacija
Vitamin D nastaje fotosintezom u koži pod dejstvom je utvrdila da je za normalan BMD, T - skor između standar-
ultravioletnih (UV) zraka ali može biti unijet i hranom (riba, dne devijacije +2,5 i -1,0 ; za osteopeniju je T - skor između
mliječni proizvodi, žumance). Brojnim radovima je pokaza- -1,0 i -2,5, a za osteoporozu T - skor je niži od -2,5, dok je kod
no da vitamin D ima značajnu ulogu u smanjenju inflama- teške osteoporoze T - skor niži od -2,5, uz prisustvo jedne ili
tornog odgovora i jačanju imuniteta. Međutim nedostatak više fraktura 18, 19 . DEXA je metod postavljanja dijagnoze, ali
ovog vitamina ima značajan uticaj na organizam. Vitamin D služi i za praćenje efekta liječenja osteoporoze nakon 6 do
je najvažniji za homeostazu kalcijuma i gustinu (čvrstinu) 12 mjeseci od započinjanja terapije.
kostiju 11, 12 . Kada postoji deficit ovog vitamina, kalcijum se
ne može absorbovati. Potrebna je nadoknada suplementi-
ma kalcijuma i vitamina D uz redovno praćenje nivoa istih Tabela 1. Vrijednosti T skora procijenjene DEXA metodom
u krvi i kalcijuma u urinu. Na ovaj način se efikasno sma- Normalna BMD ≥ -1
njuje rizik od osteoporoze i fraktura 11, 12 . Uloga vitamina D
je ćelijska proliferacija, diferencijacija i regulacija imunog Osteopenija < -1 do > -2,5
odgovora domaćina. Obzirom da je poznato da je u osnovi Osteoporoza ≤ -2,5
COPD inflamacija, nedostatak vitamina D kod pacijenata sa
COPD je uglavnom posljedica pothranjenosti, neravnoteže
između unosa i potrošnje. Neuhranjenost je dominantnija Klasična radiografija koštanog skeleta nije senzitivna
kod pacijenata sa emfizemom. Na ovaj način je provocira- metoda, ali kod težih oblika osteoporoze može se vidjeti
na osteoporoza kod pacijenata sa COPD usljed deficita vita- razrijeđenost kostiju (rebra, kuk) sa, eventualno, posljedič-
mina D . Studije su pokazale da grupa pacijenata sa težim nim frakturama. Kompjuterizovana tomografija (CT) je sen-
13
oblikom COPD (FEV1 manji od 50% od predviđenog) ima ma- zitivna metoda, ali je magnetna rezonanca još senzitivnija
nju tjelesnu težinu, a nizak BMI (Body Mass Index) je dodat- i specifičnija radiološka metoda. Uz navedene metode za
ni faktor rizika za egzacerbacije, hospitalizacije i povećanu dijagnostiku osteoporoze potrebno je uraditi rutinske testo-
smrtnost . Neuhranjenost u COPD je posljedica neravnote- ve kao što su serumski 25-hidroksi vitamin D, serumski kal-
14
že između unosa i potrošnje energije. Nedovoljan unos je cijum i fosfor, tireostimulišući hormon (Thyroid Stimulating
uzrokovan otežanim disanjem usljed napora pri nabavljanju Hormone, TSH), parathormon (Parathyroid Hormone, PTH),

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2023; 2(7):72-75. 73