Page 45 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

midazolama, nema aktivne metabolite, pa se preporučuje Ostala povoljna dejstva benzodiazepina
kod starijih osoba i onih sa bolestima jetre. u perioperativnom periodu

Midazolam ima jedinstveni imidazolski prsten zbog koga Benzodiazepini, kao jedna od ključnih grupa lijekova u
je rastvorljiv i stabilan i u vodi i u lipidima, stoga brzo djeluje premedikaciji, imaju i druge povoljne efekte u perioperativ-
i brzo se metaboliše . Može se primjenjivati oralno, intra- nom periodu. Mogu smanjiti potrošnju kiseonika i potrošnju
15
venski, intramuskularno, nazalno, sublingvalno ili rektalno. energije, a takođe i nivo hormona stresa, poput kortizola .
22
Efekti su mu anksioliza, sedacija i amnezija. Ima povećani Iako potrošnja kiseonika u miokardu predstavlja samo 10-
afinitet za benzodiazepinske receptore, pa je jači 2-3 puta 15% ukupne tjelesne potrošnje kiseonika, ona može biti
od diazepama. Doza je 0,2-0,5 mg/kg per os, a maksimalni kritična kod pacijenata sa slabom koronarnom rezervom.
učinak se očekuje 30-60 minuta nakon peroralne primjene, Premedikacija diazepamom umanjuje metabolički odgovor
dok se nakon intramuskularne primjene maksimalni efekat na preoperativni stres, smanjuje kardiovaskularni odgovor i
očekuje za 20 minuta. Primjena intravenskim ili intramu- utiče na imunološki sistem .
22
skularnim putem ne izaziva iritacije, niti flebitis. Učestalost
neželjenih reakcija je mala, ali treba biti obazriv jer može da Takođe, nove preporuke za profilaksu postoperativne
dovede do izrazitije sedacije i respiratorne depresije, pogo- mučnine i povraćanja (Post-Operative Nausea and Vomiting,
tovo kod starijih pacijenata ili ako se kombinuje sa drugim li- PONV), snažno preporučuju primjenu benzodiazepina u ove
jekovima, depresorima centralnog nervnog sistema . Obič- svrhe. Benzodiazepini, a posebno midazolam i remimazo-
16
no se daje jedan sat prije uvoda u anesteziju peroralno. Brži lam, iako sami po sebi nisu antiemetici, značajno smanjuju
je početak djelovanja lijeka, kao i oporavak nakon primjene učestalost PONV kod hospitalizovanih i ambulantnih pacije-
23
midazolama u poređenju sa diazepamom, što se objašnja- nata, što je pokazano brojnim studijama i metaanalizama .
va boljom rastvorljivošću midazolama u lipidima, bržom Primjena benzodiazepina je obavezna prilikom upotre-
distribucijom u perifernim tkivima i metaboličkom biotran- be disocijativnog anestetika ketamina da bi se prevenirala
sformacijom. Metaboliše se u jetri, ima jedan aktivni meta- mogućnost nastanka neprijatnih snova i delirijuma . Ovi
24
bolit – hidroksi-midazolam koji je odgovoran za mogućnost lijekovi imaju sinergistički efekat, te se ketamin i midazolam
produžene sedacije i iz tog razloga se preporučuje da se često upotrebljavaju u kombinaciji za sedaciju pacijenata
doza ordinira na osnovu idealne tjelesne mase. Poluvreme tokom kratkotrajnih analgosedacijskih procedura, kao što
eliminacije je 1-4 sata, a može biti i produženo kod starijih su previjanje opekotina ili ortopedske repozicije kod djece.
pacijenata. Mentalna funkcija se obično vraća u normalu 4 Midazolam smanjuje anksioznost i stres pacijenta, dok keta-
sata nakon primjene 17, 18 . Neki lijekovi i hrana produžavaju min pruža analgeziju i sedaciju.
dejstvo oralno datog midazolama (kalcijumski blokatori,
eritromicin, sok grejpfruta), dok suprotno dejstvo pokazuju
rifampicin, kortikosteroidi, antikonvulzivi, barbiturati.
Neželjena dejstva i kontraindikacije
Posebno mjesto midazolam ima u premedikaciji djece, Ne postoje apsolutne kontraindikacije za primjenu ben-
gdje se skoro uvijek primjenjuje peroralno u vidu sirupa. Si- zodiazepina osim dokazane alergije, ali ih je u nekim okol-
rupi su slatkog ukusa sa aromama voća i na taj način olak- nostima bolje izbjeći. Premedikacija benzodiazepinima se ne
šavaju da djeca popiju premedikaciju. Jedna od prednosti preporučuje kod pacijenata sa istorijom zavisnosti od dro-
25
korišćenja midazolama u obliku sirupa je njegova brza ap- ga i alkohola, sa ozbiljnim respiratornim problemima poput
sorpcija . Prednosti midazolama u odnosu na druge lijeko- apneje tokom spavanja (jer može doći do depresije disanja),
19
ve za anksiolizu i sedaciju kod djece su brza i efikasna seda- sa oštećenjem jetre ili bubrega i kod trudnica i dojilja (jer
cija i relativno kratko trajanje djelovanja, što omogućava da prolaze kroz posteljicu i izlučuju se u majčino mlijeko).
se pacijent brzo budi i oporavlja nakon primjene lijeka, kao i
anterogradna amnezija . Benzodiazepini mogu izazvati niz neželjenih reakcija,
20
uključujući pospanost, umor, vrtoglavicu, zbunjenost, ne-
Od nedavno je u upotrebi i novi benzodiazepin sa ultra- spretnost, usporeni govor, tremor, mučninu, povraćanje,
kratkim dejstvom, remimazolam, koji je prvi put registrovan proliv, suva usta, glavobolju, opstipaciju, probleme sa vidom
u januaru 2020. godine u Japanu, zatim 2021. u Evropi, Sje- i koordinacijom. Takođe, mogu izazvati i ozbiljnije neželjene
vernoj Koreji, Kini i SAD. U našoj zemlji još nije registrovan, reakcije kao što su delirijum, paradoksalna reakcija (poveća-
ali ga možemo uskoro očekivati jer nalazi sve širu primje- nje anksioznosti, uzbuđenja, agresije), pad krvnog pritiska,
nu u anesteziji i proceduralnoj sedaciji i analgeziji, za sada depresija disanja.
samo u adultnoj populaciji .
21
Benzodiazepini su psihoaktivni lijekovi koji mogu izazvati
različite efekte na nervni sistem, uključujući i delirijum. De-
lirijum je akutni i prolazni poremećaj svesti i pažnje koji se
karakteriše halucinacijama, dezorijentacijom, disleksijom,
poremećajem kognitivnih funkcija i poremećajem pona-
šanja. Mehanizam djelovanja benzodiazepina u izazivanju

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2023; 2(7):41-45. 43