Page 44 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

Administracija lijekova može biti oralna, sublingvalna, i da li su vitalni znaci unutar normalnih granica. Važna je i
nazalna, rektalna, intravenska, intramuskularna. U zavisno- procjena mentalnog stanja, jer pacijent može biti pospan ili
sti od karakteristika pacijenta i samog lijeka biramo za paci- dezorijentisan nakon uzimanja benzodiazepina.
jenta najkomforniji način primjene. Treba nastojati da preo-
perativno primijenjeni lijekovi ostvare svoj pun efekat prije
dolaska pacijenta u operacionu salu, a ne poslije uvođenja u Najčešće korišćeni benzodiazepini
anesteziju. Kod oralne primjene, lijekove treba davati 1-1,5 u premedikaciji
sat prije dolaska u operacionu salu uz dozvoljen unos vode
ili bistre tečnosti 150 mL . Benzodiazepini se mogu klasifikovati na osnovu dužine
6
njihovog djelovanja na kratkodjelujuće (midazolam), sred-
njedjelujuće (lorazepam) i dugodjelujuće (diazepam). Ben-
Upotreba benzodiazepina u premedikaciji zodiazepini kratkog dejstva se obično koriste za procedu-
ralne, kratkotrajne analgosedacije, dok se benzodiazepini
Benzodiazepini imaju anksiolitičko, sedativno, amnesti- srednjeg i dugog dejstva koriste za premedikaciju za opštu
čko, miorelaksantno i antikonvulzivno dejstvo. Sa stanovi- anesteziju koja će trajati do nekoliko sati.
šta preoperativne pripreme i premedikacije najznačajniji su
svakako anksiolitički i sedativni efekti. Primijenjeni u većim Diazepam je visoko liposolubilan, pa se mora rastvarati
dozama mogu imati i hipnotičko dejstvo. u organskim rastvaračima (pilen-glikol, natrijum benzoat)
i njegova intravenska ili intramuskularna primjena može
Spadaju u grupu trankvilizatora, djeluju vezivanjem za biti vrlo bolna. Flebitis je česta posljedica intravenske pri-
specifični benzodiazepinski receptor GABA (Gamma-Amino- mjene diazepama, te je prihvatljiviji (i za pacijente prijatniji)
butyric Acid) u centralnom nervnom sistemu (Central Nervo- oralni način primjene, u dozi od 5-20 mg. Nakon peroralne
us System, CNS), potencirajući učinak glavnog inhibicijskog primjene brzo se apsorbuje iz gastrointestinalnog trakta .
10
neurotransmitera. Ovim mehanizmom dejstva dovode do Maksimalni učinak lijeka javlja se nakon 30 minuta do jed-
smanjenja neuronske ekscitabilnosti i u preporučenim do- nog sata kod odraslih, a kod djece za 15-30 minuta. Trajanje
zama relativno selektivno izazivaju anksiolizu i amneziju, dejstva je 2-4 sata, ali zbog dugog poluživota (poluvreme
bez respiratorne depresije . eliminacije 21-37 sati), prisustva aktivnih metabolita i njiho-
7
vog nakupljanja, može biti i duže (na primjer - poluvreme
Benzodiazepini mogu da dovedu do nastanka antero- eliminacije metabolita nordiazepama je 40-100 sati) . Ben-
11
gradne amnezije (kada se osoba ne sjeća događaja koji su zodiazepini se visoko vezuju za proteine plazme - albumine i
se desili nakon primjene lijeka). Između ostalih povoljnih zato kod pacijenata sa hipoalbuminemijom (kod ciroze jetre,
efekata, anterogradna amnezija je jedan od razloga zbog hronične bubrežne insuficijencije) treba biti obazriv, jer lijek
kojih se benzodiazepini često koriste kao lijekovi za preme- može imati pojačan efekat. Metaboliše se u cjelini mikro-
dikaciju prije operacija ili drugih medicinskih zahvata koji zomnim enzimima jetre, a pojedini metaboliti (oksazepam,
mogu biti bolni i/ili neprijatni.
temazepam) su, kako je naprijed navedeno, aktivni te mogu
11
Oralna primjena benzodiazepina ima brojne predno- dovesti do produžene sedacije .
sti, uključujući jednostavnost primjene, brzo dejstvo, kao i Lorazepam je benzodiazepinski anksiolitik koji ima visok
potpuno bezbolnu aplikaciju lijeka, što je posebno poželjno afinitet za benzodiazepinske receptore u mozgu. Prema kli-
u pedijatrijskoj populaciji. Imaju širok terapeutski indeks i ničkim ispitivanjima, lorazepam je oko 10-15 puta potentniji
nisku incidencu toksičnosti. Smanjenje stresa i straha po- od diazepama u smislu anksiolitičkog efekta. Ovo znači da
boljšava opšte stanje pacijenta i olakšava medicinskom oso- je potrebna manja doza lorazepama da bi se postigao sličan
blju da izvede potrebne perioperativne procedure, kao što efekat koji se postiže većom dozom diazepama. Primjenjuje
je plasiranje periferne venske linije, postavljanje osnovnog se najčešće oralno, intravenski ili sublingvalno. Njegova in-
monitoringa i drugo, bez komplikacija .
8, 9
travenska primjena nije povezana sa bolom pri aplikovanju,
Premedikacija oralnim benzodiazepinima se može kori- niti sa pojavom flebitisa. Oralna doza lorazepama za pre-
12
stiti ne samo prije opšte endotrahealne anestezije (General medikaciju je 1-1,5 mg, do maksimalno 4 mg . Nakon pe-
Endotracheal Anesthesia, GETA), već i za intervencije koje se roralne primjene, zbog manje liposolubilnosti i samim tim
sprovode u regionalnoj anesteziji. Vrijeme oporavka od lo- sporijeg prodiranja u mozak, početak djelovanja mu je spo-
kalne anestezije sa oralnom sedacijom često može biti duže riji u odnosu na ostale benzodiazepine. Maksimalni efekat
13
nego što traje oporavak od opšte anestezije. Ako se odabere se ispoljava 30-60 minuta nakon peroralne primjene , dok
oralni agens, on se mora primijeniti dovoljno rano da bi se se maksimalna koncentracija lijeka u plazmi beleži 2 sata
14
postigao željeni efekat u željeno vrijeme. nakon peroralne primjene . Stoga je lorazepam najbolje
administrirati 1,5-2 sata prije operacije per os, kako bi pun
Praćenje pacijenta tokom i nakon premedikacije benzo- efekat ispoljio prije ulaska pacijenta u operacionu salu. Tra-
diazepinima je ključno za bezbjednost pacijenta. Podrazu- janje sedativnog dejstva varira od 6-10 sati i zato se izbjega-
mijeva monitoring vitalnih znakova kao što su krvni pritisak, va kod kratkotrajnih zahvata koji zahtijevaju brzo buđenje.
puls i disanje, kako bi se utvrdilo da li je pacijent stabilan Takođe se metaboliše u jetri, ali za razliku od diazepama i

42 DOI: 10.5937/Galmed2307041S