Page 30 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

komunikaciju. Subcelularno mjesto početka aktivnosti ste- u normalnim uslovima neaktivan, veoma je potentan i ima
roidnog hormona pravi razliku između ova dva primarna memoriju. Specifične funkcije urođenog imunskog sistema
modusa dejstva, koji se međusobno ne isključuju, već mogu obuhvataju prije svega izazivanje citokinskog odgovora, za-
uticati jedan na drugi . Glukokortikoidni receptor je medi- tim aktivaciju faktora komplementa i privlačenje imunskih
5
jator genomskog modusa dejstva koji dovodi do većine an- ćelija ka mjestu infekcije. Cilj je da se postigne i olakša fago-
tiinflamatornih i imunosupresivnih efekata . Ne-genomski citoza od strane fagocitnih ćelija putem opsonizacije (ozna-
6
put je brži i vođen je interakcijom između intracelularnih ili čavanja i oblaganja bakterija opsoninima), zarobljavanja,
za membranu vezanih glukokortikoidnih receptora. Unutar ingestije i degradacije tih stranih partikula. Druga posebna
nekoliko sekundi do minuta, nakon aktivacije receptora, do- funkcija urođenog imunskog sistema je prezentacija antige-
lazi do kaskade reakcija, uključujući i inhibiciju fosfolipaze na putem antigen-prezentujućih ćelija (Antigen-Presenting
A2 koja je, na primjer, neophodna za produkciju inflamator- Cells, APCs). Na primjer, APCs prezentuju dio bakterije ili vi-
nih citokina. Kora nadbubrežne žlijezde ima tri sloja koji luče rusa T limfocitima. Ako se ovo ne desi, nema stečenog imun-
različite hormone: 1) Zona glomerulosa, luči mineralokorti- skog odgovora. Ako se dogodi, T limfociti se diferenciraju u
koide (aldosteron); 2) Zona fasciculata, glukokortikoide (kor- citotoksične T ćelije ili u CD4+ T helper (pomoćne) - Th ćelije.
tizol); 3) Zona reticularis, polne hormone. Mineralokortikoidi Takođe, T ćelije mogu stimulisati diferencijaciju B ćelija u
regulišu balans vode i elektrolita dok glukokortikoidi imaju plazmocite (proizvode antitijela) i u memorijske B ćelije. Od
antiinflamatorna, imunosupresivna i metabolička svojstva. naročitog značaja su naivne CD4+Th ćelije (naivne su u smi-
Treba uvijek imati u vidu da svi kortikosteroidi imaju različi- slu da nikada nisu bile izložene antigenu na koji bi mogle da
te stepene mineralokortikoidnih svojstava. Stoga, pacijente odgovore). Efektorske Th ćelije se mogu diferencirati prema
treba pažljivo pratiti u smislu retencije vode i soli, kao i ek- citokinima koje proizvode i izlučuju. Th1 ćelije stvaraju pro-
skrecije kalijuma, kada se primjenjuju kortikosteroidi sa zna- inflamatorne citokine kao što je interferon (IFN)-γ i mnogi
čajnom mineralokortikoidnom aktivnošću. Sistemski glu- drugi citokini; ove ćelije su ključne u borbi protiv intracelu-
kokortikoidi obuhvataju, između ostalih, prednizon, meti- larnih patogena. Sa druge strane, Th2 ćelije proizvode i izlu-
lprednizolon, deksametazon i hidrokortizon. Mineralokor- čuju antiinflamatorne citokine, kao što je interleukin (IL)-4 i
tikoidi su fludrokortizon i 11-deoksikortikosteron (Deoxy- mnogi drugi citokini; ove ćelije orkestriraju imunski odgovor
corticosterone, DOC), koji je prekursor aldosterona. Zona na velike ekstracelularne patogene .
7
glomerulosa je spoljašnji sloj adrenalnog korteksa i jedino u
tom dijelu nadbubrežne žlijezde se nalazi enzim aldosteron Kortikosteroidi suprimiraju mnoge imunske procese.
sintaza (CYP11B2). Zbog toga su samo ćelije ove zone izvor Generalno gledano, sve je manje izraženo. Tako, u smislu
aldosterona. Ćelije zone reticularis iz holesterola sintetišu urođene imunosti, manje je izražena apoptoza i prepozna-
prekursore androgena, kao što su dehidroepiandrosteron vanje (rekognicija), a u smislu stečene imunosti, manje je
(Dehydroepiandrosterone, DHEA) i androstendion. T ćelija i one proizvode manje citokina. Što se B ćelija tiče,
izgleda da kortikosteroidi ne utiču na njihov broj, ali B će-
lije proizvode manje imunoglobulina (antitijela). Glavni
Efekti kortikosteroida na kompleks histokompatibilnosti (Major Histocompatibility
Complex, MHC) predstavlja grupu proteina na površini ćelija
imunski odgovor domaćina koji su ključni za sposobnost stečenog imunskog odgovora
U osnovi, sve imunske ćelije potiču od iste multipoten- da identifikuje strane supstance. Na površini većine imun-
tne matične ćelije hematopoeze - hemocitoblasta. Od nje skih ćelija, uključujući monocite/makrofage, dendritične
potiču dvije posebne ćelijske linije: mijeloidna i limfoidna ćelije i B ćelije, nalazi se HLA-DR (Human Leukocyte Antigen
loza. Od zajedničkih mijeloidnih progenitorskih ćelija nasta- D-Related), koji pripada MHC proteinima klase II. Ekspresija
će megakariociti (prekursori trombocita), eritrociti, masto- HLA-DR je povezana sa aktivacijom imunskih ćelija kao i pre-
citi i mijeloblasti. Mijeloblasti su unipotentne matične ćelije zentacijom antigena, što pokreće stečeni imunski odgovor.
koje se mogu diferencirati u bazofile, neutrofile, eozinofile i Niska ekspresija HLA-DR je, sa druge strane, povezana sa
monocite (koji se nazivaju makrofagima nakon migracije iz antiinflamatornim fenotipom. Postoji više faktora koji re-
cirkulacije u različita tkiva). Sa druge strane, od zajedničkih gulišu ekspresiju HLA-DR na imunskim ćelijama, na primjer
limfoidnih progenitorskih ćelija nastaju veliki granularni lim- proinflamatorni medijatori kao što je IFN-γ i antiinflamator-
fociti (ćelije prirodne ubice - natural killer cells) i mali limfociti ni medijatori kao što je IL-10 . Veoma je važna činjenica da
8
(T limfociti i B limfociti koje se mogu diferencirati u plazmi neki lijekovi, kao što su kortikosteroidi i kateholamini, mogu
ćelija koje su sposobne da proizvode i oslobađaju imunoglo- takođe suprimirati ekspresiju HLA-DR. Pošto ekspresija
buline). Ova podjela ćelijskih loza se manje ili više preklapa HLA-DR na monocitima (monocytic HLA-DR, mHLA-DR) pred-
sa dva tipa imunskog sistema: urođeni (različiti granuloci- stavlja fundamentalnu vezu između urođenog i stečenog
ti, monociti) i stečeni imunski odgovor (limfociti). Urođeni imunskog odgovora, važna interakcija između monocita i T
imunski sistem je već prisutan, naslijeđen, brz, bori se pro- ćelija se još naziva i „imunska sinapsa”.
tiv svega (nespecifičan), uvijek aktivan, ograničeno poten-
tan i bez memorije. Nasuprot tome, stečeni imunski sistem
se stvara nakon izlaganja (ekspozicije), spor je, specifičan,

28 DOI: 10.5937/Galmed2307027S