Page 89 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

Tabela 1. Profesionalne bolesti izazvane biološkim agensima
Profesionalna bolest izazvana Poslovi i radna mjesta na Uslovi za priznavanje bolesti
biološkim agensom kojima se bolest javlja kao profesionalne
Tropske, importovane bolesti: Poslovi osoblja na službi u oblastima gdje se tropske Klinička slika tropskih bolesti (dokaz o kontaktu sa biološkim agensom i prostor-
virusne, bakterijske, parazitske bolesti javljaju endemski ili epidemijski noj i vremenskoj povezanosti sa pojavom bolesti)
Poslovi i radna mjesta na kojima je ostvaren kontakt sa Klinička slika antropozoonoza (dolazak u kontakt sa biološkim agensom i prostor-
Antropozoonoze
uzročnikom bolesti noj i vremenskoj povezanosti sa pojavom bolesti)
Poslovi i radna mjesta na kojima je ostvaren parenteralni Klinička slika hepatitisa (dokaz o parenteralnoj infekciji sa biološkim agensom i
Virusni hepatitis
kontakt sa uzročnikom bolesti vremenskoj i prostornoj povezanosti sa pojavom bolesti)
Poslovi i radna mjesta na kojima je ostvaren parenteralni Klinička slika AIDS (dokaz o parenteralnoj infekciji sa biološkim agensom i vre-
Parenteralna infekcija virusom AIDS
kontakt sa uzročnikom bolesti menskoj i prostornoj povezanosti sa pojavom bolesti)
Poslovi i radna mjesta na kojima je ostvaren parenteralni Klinička slika tuberkuloze uzrokovane bacilom tuberkuloze rezistentnim na
Tuberkuloza
kontakt sa TBC bacilom antituberkulozne lijekove
kriterijumi odnose se na mogućnost dokazivanja profesio- u kontaktu sa inficiranim zemljištem, vodovodnom i kanali-
nalne bolesti na osnovu morfoloških promjena na jednom zacionom mrežom.
organu ili organskom sistemu. Vjerovatni kriterijumi su oni
koji za potvrdu profesionalne bolesti zahtjevaju prisustvo U tabeli 1 prikazane su priznate profesionalne bolesti
4
morfoloških i/ili funkcionalnih promjena, na bar dva organa izazvane biološkim agensima .
ili organska sistema, a mogući kriterijumi podrazumjevaju
uključenost najmanje tri organa ili organska sistema.
COVID-19 kao profesionalna bolest
Kriterijumi za utvrđivanje trajanja bolesti i vreme-
na izlaganja bazirani su na konceptu da dužina izloženosti Pandemija bolesti izazvane Korona virusom (COVID-19)
štetnom agensu utiče na ekstenzivnost oštećenja zdrav- imala je ogroman uticaj na svaki aspekt života i organizacije
lja. Lista profesionalnih bolesti sadrži i minimalnu dužinu rada u gotovo svim društvenim i ekonomskim sektorima ši-
izloženosti noksi. Za neke profesionalne bolesti poznata je rom svijeta. Činjenica je da su zdravstveni radnici imali veći
i dužina ekspozicije koja dovodi do pojave bolesti, što je i profesionalni rizik da se zaraze i obole od SARS-Cov-2 virusa
5
sadržano u ovoj Listi. od ostale populacije . Prvi medicinski izvještaji i medijsko
izvještavanje povećali su svijest o riziku koji je nametnut po-
sebno zdravstvenim radnicima tokom ove pandemije. Iako
Biološki agensi su često bili pogođeni COVID-19 i povezanim somatskim i
mentalnim zdravstvenim problemima, COVID-19 kao nova
U biološke agense spadaju virusi, bakterije, gljivice, bolest nije odmah prepoznata kao „profesionalno obolje-
protozoe i drugi. Ovi agensi, kao i njihovi fragmenti, mogu nje”. U jednoj studiji u Njemačkoj, koja je pokrivala period
izazvati alergijske reakcije (dermatitis, bronhijalna astma i od juna 2020. do maja 2021. godine, rad na intenzivnoj
dr.), silikozu, tuberkulozu i druge bolesti koje se ubrajaju u njezi bio je povezan sa četvorostrukim povećanjem rizika
profesionalne. Kod zdravstvenih radnika kao profesionalne od infekcije, a rad na drugim odeljenjima je bio povezan sa
bolesti smatraju se i virusni hepatitis, AIDS i druge infektiv- dvostrukim povećanjem rizika od infekcije u poređenju sa
ne bolesti, ukoliko rade na odjeljenjima na kojima se liječe zdravstvenim radnicima bez redovnog kontakta sa pacijenti-
ovi bolesnici. ma . Slični podaci su dobijeni i u ostalim zemljama. Podaci iz
6
literature isto tako, govore i o efikasnosti uvedene vakcine.
U odnosu na reakciju domaćina na prisustvo bioloških Kohortna studija u kojoj su takođe učestvovali zdravstveni
agensa, oni mogu biti patogeni, oportunistički i apatogeni. radnici, nakon uvođenja vakcinacije, koja je zasnovana na
Patogeni agensi izazivaju infekciju, oportunistički uzrokuju „Registru“ iz Finske, pokazala je da se zaštita od hospitali-
bolest samo u slučaju da su oslabljeni imunološki i odbram- zacije zbog COVID-19 kretala od 98% do 100% u zavisnosti
beni odgovori organizma, dok apatogeni izazivaju samo ko- od rasporeda vakcinacije tokom perioda u kojem je preo-
lonizaciju bez pojave infekcije. vlađivala Delta varijanta korona virusa. Prema istraživanju

Mehanizmi nastanka profesionalnih oboljenja su brojni. Eurostata čak 17 od 27 članica Evropske unije, COVID-19
Neki biološki agensi (zoonoze) prenose se putem kontakta tretira kao profesionalno oboljenje, dok su druge zemlje
sa oboljelim životinjama ili njihovim produktima. Oboljeva- uvele obaveznu vakcinaciju, čime su otklonile obavezu za
ju najčešće poljoprivredni radnici, posebno stočari, radnici priznavanjem profesionalnog oboljenja. Na osnovu nave-
u industriji mesa, mlijeka i drugih stočnih proizvoda, vete- denih činjenica javila se dilema: Da li priznati profesionalno
rinari i vlasnici kućnih ljubimaca. Kod medicinskih radika, oboljenje onim zdravstvenim radnicima koji nisu željeli da
biološki agensi se prenose ne samo putem kontakta sa se vakcinišu i da li je neophodno uvesti obaveznu vakcinaci-
bolesnicima, već i u kontaktu sa inficiranim materijalom ju zdravstvenih radnika?
(špricevi, igle, epruvete, sistemi za infuzije i dr. ). Takođe, do
infekcije biološkim agensima može doći kod radnika koji su

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2024; 3(10):86-89. 87