Page 70 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

jačanju sistema ranog otkrivanja zoonoza, prevencije epi- od gubitka biodiverziteta u okeanskim i priobalnim ekosiste-
demija, unapređenju poljoprivrede i povećanju proizvodnje mima, takođe je predviđen visok rizik od izumiranja endem-
o
hrane, izgradnju sistema sigurnog vodosnabdijevanja i ka- skih vrsta koji bi se sa 2% (u slučaju zagrevanja za 1,5-2 C)
o
nalizacije, kao i obezbjeđivanje urbanističkih normativa, si- mogao povećati za 10 puta u slučaju zagrevanja za 3 C;
gurnog transporta i snabdijevanja čistim energentima, uz
adaptaciju na postojeće nepovoljne klimatske faktore. - dalje smanjenje dostupnosti vode (globalni gubitak gle-
čera za 18 ± 13% biće povezan sa smanjenjem dostupnosti
- Smanjenje siromaštva i gladi, uz podsticaj održivog vode za poljoprivredu, hidroenergiju i ljudsku upotrebu, uz
razvoja zemalja, poboljšanje sistema socijalne zaštite, poja- smanjenje podzemnih voda na ostrvima i negativnim uti-
čanje psihosocijalnog blagostanja i očuvanje mentalnog cajima na slatkovodne ekosisteme), sa ekstremno niskim
zdravlja naročito u kriznim situacijama koje prate gubitak i visokim vodotokovima na istim lokacijama uz povećanje
sredstava za život, raseljavanja ili migracija. direktnih šteta od poplava za 1,4-2 puta pri zagrevanju od
o
o
2 C i 2,5-3,9 puta pri zagrevanju od 3 C u odnosu na ciljano
o
zagrevanje od 1,5 C;
Grafikon 3. Projektovana emisija CO i zagrevanje zemljine površi- - dalje smanjenje dostupnosti bezbjedne hrane naruša-
2
ne u budućnosti u odnosu na preduzete mjere vanjem ekosistema, smanjenjem oprašivanja biljaka, pove-
ćanjem broja štetočina i bolesti biljaka, smanjenjem biomase
morskih životinja što će dovesti do povećanja neuhranjeno-
sti kod ljudi naročito u podsaharskoj Africi, Južnoj Aziji, Cen-
tralnoj i Južnoj Americi i malim ostrvima širom sveta;
- povećanje broja oboljelih od bolesti koje se prenose
vektorima, prvenstveno hemoragijskih groznica, kao i porast
mentalnih poremećaja, prvenstveno anksioznosti i stresa
naročito kod djece i starijih osoba;

Izvor: Climate Action Tracker, 2023 - povećanje troškova održavanja i rekonstrukcije urbane
infrastrukture, uključujući izgradnju, transport, energiju što
Efekti klimatskih promjena u periodu 2041-2100. godine, će naročito biti značajno u gradovima i naseljima na obala-
zavisiće od uspješnosti redukcije emisije CO koja bi trebalo ma mora i okeana, pri čemu će ekonomska šteta usljed ne-
2
da bude proporcionalna očekivanoj promjeni temperature pogoda u mnogim regionima prevazilaziti njihov prihod po
zemljine površine (grafikon 3). Prema procjenama IPCC iz glavi stanovnika;
2022. godine očekuje se:
2
- progresivno povećavanje migracija ne bi trebalo da do-
- dalji gubitak i degradacija biodiverziteta uz transforma- vodi do povećanja konflikata, a rizik od nasilnog sukoba bi
o
ciju ekosistema. Na nivou ciljnog globalnog zagrevanja 1,5 C opadao zbog preseljenja u socioekonomski bogatije sredine,
čak 3-14% procijenjenih vrsta će se suočiti sa veoma velikim ali se nasilni sukobi mogu očekivati u većem broju u regioni-
rizikom od izumiranja, sa povećanjem do 39%, odnosno 48% ma u kojima se nepogode dešavaju.
o
o
u slučaju zagrevanja za 4 C, odnosno 5 C. Osim velikog rizika

Zaključak

Negativni uticaj ljudske aktivnosti mijenja sastav globalne atmosfere na zemlji prvenstveno

povećanjem emisije gasova staklene bašte, što van opsega prirodnih varijacija, dodatno doprinosi
globalnom zagrevanju. Dugo vreme eliminacije ovih gasova iz atmosfere, koje iznosi 35-95 godina,
ukazuje na opasnost od nastanka nepovratnih promjena buduće klime i njenog trajnog negativnog
uticaja na zdravlje ljudi. Danas više od 170 zemalja aktivno prilagođava svoju politiku smanjenju
emisije gasova staklene bašte i razvoju bezbjednih tehnologija proizvodnje energije sa nultom
emisijom CO do 2050. godine u cilju stabilizacije klime. Predviđanja o mogućem porastu temperature
2
na površini zemlje 2100. godine za optimalnih 1,5 C sa negativnim posljedicama na biljni i životinjski
o
svijet, ali i na humanu populaciju, ukazuju na neophodnost paralelne implementacije mjera adaptacije
na dolazeće klimatske promjene. One podrazumijevaju veću finansijsku pomoć razvijenih zemalja,
koje su i glavni emiteri gasova staklene bašte, za povećanje kapaciteta adaptacije klimatskim

68 DOI: 10.5937/Galmed2409062I