Page 28 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

Tabela 3. Ciljevi nadoknade hormona rasta kod odraslih Doziranje hormona rasta kod odraslih
Normalizovati koncentraciju IGF-I
U pogledu određivanja doze GH za odrasle osobe, uzi-
Ispraviti abnormalnosti uzrokovane deficitom GH
ma se u obzir pol i starost pacijenta, kao i terapija estro-
- popraviti tjelesni sastav genom kod žena. Počinje se nižom dozom, a potom se ona
(smanjiti depoe abdominalnog masnog tkiva, povećati mišićnu masu)
individualno titrira do doze održavanja prema kliničkom
- poboljšati metaboličke parametre
(lipidni profil, insulinsku senzitivnost) odgovoru, neželjenim efektima i nivou serumskog IGF-I.
Zbog supresivnog dejstva estrogena na hepatičku produk-
- poboljšati mišićnu funkciju
(uključujući i srčanu) i povećati fizičku izdržljivost ciju IGF-I žene zahtijevaju veće doze GH od muškaraca da bi
- povećati koštanu masu normalizovale IGF-I. Žene sa GHD koje su na oralnoj terapiji
- poboljšati funkciju srca estrogenom zahtijevaju veće doze GH od onih koje su na
(povećati ejekcionu frakciju i masu lijeve komore, poboljšati dijastolnu funkciju) transdermalnim estrogenima .
23
- poboljšati kvalitet života (QoL)
Za pacijente od 30 do 60 godina, startna doza je 0,2-0,3
masnog tkiva prevashodno u regiji abdomena . Terapija mg dnevno, pa se onda prema nivou IGF-I povećava ili sma-
17
GH ispoljava povoljan uticaj i na koštani sistem, ali su efekti njuje za 0,1-0,2 mg svakih 1-2 mjeseca, dok se ne postigne
bifazični jer GH stimuliše i formiranje i razgradnju kostiju, te normalan IGF-I za starost pacijenta. Za osobe mlađe od 30
prvih 12 mjeseci liječenja može doći do smanjenja koštane godina i osobe u tranzicionom periodu početna doza je veća
mase, ali nakon 18-24 mjeseca postoji povećanje BMD pre- i iznosi 0,4-0,5 mg dnevno, takođe se titrira individualno
vashodno u predjelu kičme. Zbog toga se mjerenje gustine prema IGF-I. Osobe starije od 60 godina, počinju liječenje
kostiju (Dual X-ray Absorptiometry, DXA) sprovodi najranije 12 malim dnevnim dozama od 0,1-0,2 mg. Način doziranja je
mjeseci nakon početka terapije GH. Povoljni efekti terapije isti za one koji su stekli deficit GH u djetinjstvu i kod onih
GH na tjelesni sastav i kosti održavaju se tokom više od de- koji su ga dobili u odraslom dobu. Da bi se što bolje imiti-
cenije liječenja ovim hormonom. Naime, studija Elbornsson rala fiziološka noćna sekrecija GH, doza hormona rasta se
24
i sar. je pokazala tendenciju porasta mišićne mase tokom 15 daje uveče, supkutanim putem . Dnevne injekcije hormona
godina, i smanjenju masne mase u prvih 7 godina terapije. rasta su do sada bile jedini način njegove primjene, a od ne-
Poslije sedme godine, dolazi do postepenog povećavanja davno su plasirane i dugodjelujuće nedjeljne forme, čime će
25
masne mase, što može biti povezano sa starenjem . Pret- se značajno poboljšati adherenca ove terapije .
18
postavlja se da su porast indeksa tjelesne mase i povećanje
obima struka uzrokovani fiziološkim starenjem jedinke, bez
obzira na nivo GH. Sa druge strane, istraživanje holandske Praćenje efekata terapije
grupe je pokazalo da dugoročni efekti terapije GH na tjele- hormonom rasta
sni sastav nisu konzistentni, da među studijama u zavisnosti Podešavanje doze GH treba vršiti na 1-2 mjeseca u po-
od dizajna postoje neslaganja u smislu efekata na tjelesni četnim mjesecima njegove primjene, a po postizanju doze
sastav . Efekti supstitucije GH se ogledaju i na kardiovasku- održavanja, praćenje se vrši na 6 mjeseci. Pošto je doza odr-
19
larni sistem, povećava se ejekciona frakcija, debljina zida li- žavanja GH uspostavljena, praćenje efikasnosti i bezbjedno-
jeve komore i dijastolna funkcija lijeve komore. Poboljšanje sti terapije treba nastaviti sve vreme liječenja. Najbolji način
metabolizma lipoproteina je vjerovatno posljedica indukcije praćenja biohemijskog dejstva GH je IGF-I. On je esencijalni
hepatičkog LDL receptora, što dovodi do smanjenja nivoa marker monitoringa sigurnosti primjene GH terapije. Pro-
LDL holesterola u serumu . Promjena u lipoproteinskom mjene koncentracije IGF-I su mjerljive brzo nakon promjene
20
statusu je evidentna poslije godinu dana terapije sa GH. doze GH, što omogućava rano prepoznavanje prekoračenja
Poboljšanje QoL na terapiji hormonom rasta je evidentno doze . Osim biohemijskog praćenja, veoma su bitni klinički
24
već nakon tri mjeseca, sa maksimalnim efektom poslije 12 znaci u praćenju efikasnosti liječenja hormonom rata. Tje-
mjeseci terapije i tendencijom održavanja i do 15 godina le- lesni sastav (obim kuk/struk, debljina potkožnog masnog
čenja . tkiva, gustina kostiju i količina masnog tkiva putem DXA
12
Efekti terapije GH zavise od pola i uzrasta pacijenta, kao i metode) i QoL se prate u određenim vremenskim interva-
od toga kada je nastao nedostatak ovog hormona. Poboljša- lima. Pošto je stabilna doza GH uspostavljena, bolesnika
nje BMD je izraženije kod muškaraca u odnosu na žene, kao treba kontrolisati svakih 3 do 6 mjeseci tokom prve godine
i kod bolesnika sa nedostatkom COGHD u odnosu na one terapije, a kasnije na 6 do 12 mjeseci. Vreme kasnijih kon-
kod kojih je GHD nastao u odraslom dobu . Suprotno tome, trola se određuje u zavisnosti od primarne hipofizne pato-
21
bolesnici sa AOGHD imaju značajnije poboljšanje QoL u od- logije i drugih faktora kao što je zračna terapija hipofize ili
nosu na COGHD. Žene, stariji i osobe sa većom tjelesnom te- mozga. Prate se neželjeni efekti terapije GH (retencija teč-
žinom, imaju slabiji odgovor na terapiju hormonom rasta . nosti, poremećaj glikoregulacije, eventualno pojava tumora
22
de novo ili porast ostatka tumora hipofize uzročnika GHD),
kao i potencijalnih interakcija GH sa drugim hormonima.
Hormon rasta stimuliše perifernu konverziju T4 u T3, što
može dovesti do smanjenja nivoa slobodnog tiroksina (FT4).

26 DOI: 10.5937/Galmed2409023D