Page 26 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

u odraslom dobu (Adult Onset Growth Hormone Deficiency, nivou hipofize i hipotalamusa. GH se sekretuje u diskretnim
AOGHD). Uzroci nedostatka ili nedovoljne sekrecije hor- pulsevima (sekretorne epizode) tokom 24 sata. Na njegovu
mona rasta (Growth Hormone, GH) mogu biti urođeni (kon- sekreciju utiču različiti faktori kao što su: godine, pol, nu-
genitalni) i stečeni 3, 4 . Urođeni GHD je posljedica urođene tritivni status, stres, spavanje i neki farmakološki agensi.
strukturne ili funkcionalne anomalije hipotalamo/hipofizne Kod zdravih osoba najveća sekrecija GH se odvija tokom
regije, kao i dokazane mutacije gena, bitnih u embrional- dubokog sna. Koncentracija IGF-I ostaje relativno nepromi-
nom razvoju ove regije. Obzirom na isto embrionalno porije- jenjena tokom 24 sata, ali njegov nivo varira u zavisnosti od
klo, strukturne/razvojne anomalije hipofize i hipotalamusa godina i pola.
mogu biti udružene sa poremećajima funkcije i anatomije
mozga i oka . Stečeni GHD je najčešće posljedica tumo-
5
ra hipofize i hipotalamusa (nefunkcijski adenomi hipofize, Dijagnoza nedostatka hormona
kraniofaringeomi, germinomi, Kušingova bolest), krani- rasta kod odraslih (AGHD)
jalno zračenje, povrede glave, infekcije mozga, vaskularne
anomalije i perinatalna trauma. U slučajevima kada razlog Klinička dijagnoza AGHD
GHD nije poznat, uz normalan snimak hipofizne regije na Dijagnoza GHD kod odraslih se razmatra kod svih bo-
magnetnoj rezonanci (MR), radi se o idiopatskom GHD.
lesnika sa anamnezom hipotalamo-hipofizne bolesti (prije
Liječenje hormonom rasta kod odraslih sa dokazanim svega tumora), zračenja endokranijuma, deficita hormona
GHD je odobreno u kliničkoj praksi 1996. godine . Velike rasta u djetinjstvu, traume glave, subarahnoidne hemora-
6
baze podataka su potvrdile brojne povoljne efekte ove tera- gije, Sheehan-ovog sindroma, autoimunih bolesti hipofize,
pije na tjelesni sastav, skeletni sistem, kardiovaskularni apa- kod liječenih od maligniteta u djetinjstvu i pacijenata sa ne-
rat, metabolički status i kvalitet života pacijenata, uz visok jasnom osteopenijom. Klinička dijagnoza AGHD nije uvijek
bezbjednosni profil. laka, jer ne postoji patognomoničan znak koji nedvosmisle-
no upućuje na ovo stanje, za razliku od djece gdje je nizak
Do sada u domaćim časopisima nisu objavljivani radovi rast ključna dijagnostička tačka ovog stanja . Manifestacije
8
koji se tiču nedostataka GH kod odraslih i njegove nado- GHD su nespecifične i suptilne. One su posljedice izostan-
knade. Zbog kliničkog značaja ove teme, ljekarima na svim ka anaboličkog i lipolitičkog efekta GH, pa pacijenti imaju
nivoima zdravstvene zaštite potrebno je da budu upoznati povećano nagomilavanje masnog tkiva u abdominalnoj
sa ovim entitetom. U cilju toga je napisan ovaj revijalni rad, regiji, slabost mišića, sklonost frakturama kostiju, smanjen
u kome je korišćena literatura objavljena tokom posljednjih kapacitet fizičke aktivnosti, uz različite probleme mentalnog
15 godina, pretraživanjem baza Pubmed, Scopus i Medline. funkcionisanja u smislu depresivnog raspoloženja, nesanice
Kriterijumi na osnovu kojih smo uključili studije u analizu su i zaboravnosti (tabela 1). Za razliku od gojaznosti, gdje su
sljedeći: originalni članci, revijalni radovi, randomizovana Tabela 1. Klinički znaci i simptomi GHD kod odraslih osoba
kontrolisana klinička ispitivanja, otvorene studije, neinter-
ventne studije praćenja i podaci registara stvarne kliničke Klinički znaci Simptomi
prakse. Smanjena mišićna masa Loš kvalitet života
Povećana masna masa (depresija, zaboravnost, nesanica)
Ubrzana aterogeneza Abdominalna gojaznost
Fiziološka uloga hormona rasta Loš lipidni profil Osteoporoza i frakture kostiju

Za razliku od drugih hormona prednjeg režnja hipo- Intolerancija glukoze Slabo podnošenje fizičkog napora
fize, GH i prolaktin nemaju isključivo jedan ciljni organ ili Metabolički sindrom Brzo zamaranje
žlijezdu. Većinu svojih dejstava GH ostvaruje posredstvom Hiperkoagulabilnost Tromboze
molekula koji se naziva insulinu-sličan faktor rasta I (Insulin Koronarna bolest Smanjeno znojenje
Growth Factor I, IGF-I). Ovaj biološki medijator hormona ra-
sta se produkuje u jetri i potom ostvaruje endokrino dejstvo Tabela 2. Dijagnoza GHD kod odraslih osoba
dospijevajući krvotokom do pojedinih organa, ali se produ- Preporuke
• hipotalamo-hipofizna bolest
kuje i lokalno u svim tkivima ostvarujući tako svoja para- • anamneza zračenja kranijuma
krina i autokrina dejstva. IGF-I u značajnoj mjeri ispoljava • anamneza COGHD
suprotne efekte na metabolizam masti, ugljenih hidrata kao Pacijenti-kandidati za • narušena struktura hipofize
• urođene anomalije hipofize
i insulinsku rezistenciju u odnosu na GH, dok su dejstva na ispitivanje GHD • genske mutacije
mišiće i kosti veoma slična efektima hormona rasta. Hipo- • deficit drugih hormona hipofize
• Sheehan sindrom
fizna sekrecija GH je regulisana hipotalamusnim hormoni- • nejasna osteopenija
ma: stimulisana je oslobađajućim hormonom za hormon ra- • jedan test kod onih sa hipotalamo-hipofiznom bolešću i
deficitom jednog ili više hormona hipofize
Broj provokativnih
sta (GHRH) i inhibirana somatostatinom . Drugi stimulatorni testova za procjenu • dva testa kod onih sa izolovanim deficitom GH
7
egzogeni i endogeni faktori (L-DOPA, kinidin, arginin, grelin) sekrecije GH Provokacioni test nije potreban ukoliko nedostaju svi hormo-
mogu uticati na lučenje GH. Regulacija sekrecije GH je kon- ni hipofize (kompletni hipopituitarizam) uz nizak IGF-I
Dinamski testovi za
trolisana negativnom povratnom spregom preko IGF-I na procjenu sekrecije GH • test insulinske tolerancije (ITT)
• glukagonski test
24 DOI: 10.5937/Galmed2409023D