Page 76 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

kravljeg mlijeka, jaja, kikirikija, jezgrastog voća, soje, pšenič- Alergija na proteine kravljeg mlijeka je najčešći klinički
nog brašna, ribe i ljuskara (rakovi, školjke) 2, 3, 5, 9, 19, 22 . U če- entitet u okviru tzv. „protein-senzitivnog sindroma“ koji se
ste alergene spadaju pšenično brašno, kupinasto i citrusno javlja u ranom djetinjstvu, prvenstveno u dojenačkom uzra-
voće, med, sjeme susama, avokado, kivi, banana i mnoge stu 13, 18, 26, 29 . Kod 1,5-3% odojčadi nastaje u sklopu vještačke
druge namirnice ili njihovi dodaci 3, 23, 24 . Prema podacima iz ishrane ili dohrane, a kod 0,4-0,5% putem majčinog mlije-
Sjedinjenih Američkih Država i Zapadne Evrope, namirnice ka . U oko 60% slučajeva uzrokovana je reaginskim (IgE) ti-
6
koje najčešće izazivaju alergiju u dječjem uzrastu su krav- pom preosjetljivosti, najčešće na β-laktoglobulin ili kazein .
6, 7
lje mlijeko (2,0-3,5%), jaja (1,3-3,2%), kikiriki (0,6-1,3%), riba U kliničkoj slici dominiraju kožne manifestacije (ekcem,
(0,4-0,6%) i jezgrasto (koštunjavo) voće (0,2%) 13, 18, 23, 26 . Aler- perioralni eritem, urtikarija, rjeđe angioedem) i alergijski
gija na proteine mlijeka, jaja, soje i pšeničnog brašna se u proktokolitis/proktitis 18, 26 . Alergijski proktokolitis/proktitis i
oko 80% slučajeva iščezava do pete godine, dok je alergija ekcem su najraniji klinički entiteti u okviru alergije na pro-
na kikiriki, jezgrasto voće i animalnu hranu iz mora, najčešće teine kravljeg mlijeka 18, 31, 32 . Česte manifestacije alergije na
trajnog karaktera 5, 18, 27 . antigene kravljeg mlijeka su gastroezofagealni refluks, ab-
dominalne kolike i opstipacija, dok su druge znatno rjeđe ili
Alergija na bjelančevine hrane je posljedica defekta ili izuzetno rijetke 31, 33 . Nekad, jedini znak alergije na proteine
insuficijencije T-ćelijske supresije i aktivacije jedne ili više kravljeg mlijeka može biti odbijanje mliječnih obroka ili side-
hipersenzitivnih imunskih reakcija koje slijede kao odgovor ropenijska anemija rezistentna na oralnu primjenu gvožđa 7,
na antigensku stimulaciju . Prema klasifikaciji Kumbsa (Co- 13 . Senzibilizacija na proteine kravljeg mlijeka se može javiti
28
ombs) i Gela (Gell) alergijske reakcije se diferenciraju u četiri i u kasnijem djetinjstvu, iako mnogo rjeđe nego u dojenač-
osnovna patogenetska tipa: 1) reaginski ili IgE posredovani; kom uzrastu 13, 18, 23, 26 . Pored navedenih manifestacija, alergi-
2) citotoksični; 3) imunokompleksni i 4) T-celularni . ja na proteine kravljeg mlijeka se može ispoljiti i ostalim ma-
27
nifestacijama navedenim u tabeli . Isti spektar alergijskih
6-8
reakcija, bilo pojedinačnih ili kombinovanih, mogu uzroko-
Kliničke manifestacije vati i antigeni druge hrane.

Alergiju na hranu karakteriše veoma širok dijapazon Tvrdnja da je alergija na hranu u 10-15% slučajeva odgo-
kliničkih manifestacija, kako u pogledu zahvaćenih sistema vorna za infantilne kolike, koje se viđaju kod 20-25% djece
i organa, tako i težine ispoljavanja (tabela 1) 7, 8, 13, 18, 26, 29, 30 . u prva tri-četiri mjeseca po rođenju, nema egzaktan dokaz.
Najčešće su blažeg ili srednje teškog stepena, ali su moguće Međutim, senzibilizaciju na antigene hrane kao uzrok in-
i izuzetno teške IgE reakcije, nekad i fatalne 23, 26-28, 30 . Anafila- fantilnih kolika, bilo putem majčinog mlijeka ili direktnom
ktički šok na hranu je u preko 50% slučajeva uzrokovan ki- ekspozicijom, treba uzeti u obzir ukoliko se radi o odojčetu
kirikijem, ali treba imati u vidu da se on dešava i na ostalu nasljedno opterećenom alergijskom predispozicijom i ako
visoko alergogenu hranu (orašasto voće, riba, školjka), pa i ima atopijski dermatitis ili dodatne gastrointestinalne smet-
onu, mimo tog spiska 23, 28 . nje, kao što su povraćanje i dijareja 34-36 .

Prema brzini manifestovanja, odnosno patogenetskoj
osnovi, alergijske reakcije mogu biti ranog (reaginskog) i ka-
snog (nereaginskog) tipa . Reaginske promjene se javljaju Dijagnostika
26
unutar par minuta do dva sata poslije unosa alergena, a ne- Dijagnoza alergije na proteine hrane se zasniva na de-
reaginske kasnije, pretežno nakon 36-48 sati, nekad i poslije taljnoj ličnoj i porodičnoj anamnezi, fizikalnom nalazu i od-
više dana 7, 13, 26 . Iako su najčešće u prvih nekoliko minuta po govarajućim laboratorijskim i drugim ispitivanjima u skladu
ingestiji alergena, teške IgE reakcije, uključujući i anafilak- sa tipom hipersenzitivnosti i vrstom smetnji ispitanika 7, 13, 26,
tički šok, moguće su i više sati kasnije. Takođe, nereaginske 27, 30 . Kod bolesnika sa hroničnom dijarejom neophodno je
reakcije, uglavnom T-ćelijske, mogu se manifestovati tek 1-2 isključiti druge uzroke, a kod onih sa nepodnošenjem mlije-
nedjelje od antigenske ekspozicije. U većini slučajeva sreću ka i deficit laktazne aktivnosti 13, 18 . Za potvrdu reaginske re-
se kutane i gastrointestinalne smetnje, često udružene, dok akcije na proteine hrane potrebno je uraditi kožnu probu i/
su tegobe od strane drugih sistema ređe . Reaginske reak- ili odrediti serumski nivo specifičnih IgE antitijela 7, 13, 26, 30 . Od
27
cije, bilo izolovane ili kombinovane sa drugim, čine najčešću značaja je i nalaz većeg broja eozinofila u perifernom razma-
patogenetsku osnovu alergije na hranu. zu krvi . Eozinofilni ezofagitis i protein-senzitivna enteropa-
5
tija zahtijevaju patohistološku potvrdu 17, 30 . Patohistološka
Tabela 1. Kliničke manifestacije alergije na hranu verifikacija alergijskog proktokolitisa/proktitisa je rijetko
Kutane urtikarija, angioedem, perioralni eritem, atopijski dermatitis, pruritus
neophodna. Bitan doprinos dijagnozi ima i povlačenje tego-
gastroezofagealni refluks, eozinofilni ezofagitis, eozinofilni gastritis,
protein indukovani enteritis, abdominalne kolike, protein indukovana ba kod djeteta na eliminacionoj dijeti 13, 18, 30 .
Gastrointestinalne
enteropatija, protein indukovani enterokolitis, protein indukovan
proktokolitis/proktitis, hronična opstipacija
rinitis, laringealni stridor, opstruktivni bronhitis, plućna hemosiderola
Respiratorne
(Heiner sindrom)
Sistemske anafilaktički šok
Druge otitis media, hiperaktivnost, insomnija, artritis

74 DOI: 10.5937/Galmed2308074R