Page 23 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

dubinu opekotine, moraju se hospitalizovati i neke rizične hipotenzivan. Kada se postigne početna stabilnost cirkula-
grupe pacijenata, kao i specifične opekotine. Prema Ame- cije, treba procijeniti neurološki status. Pacijenti sa izolova-
ričkom udruženju za opekotine kriterijumi za hospitalizaciju nim povredama od opekotina su obično budni i svjesni. Kod
su sljedeći: opekotine parcijalne debljine kože, kada je više pacijenata poremećenog stanja svijesti treba posumnjati
od 10% TBSA opečeno, opekotine neurogenih zona (kao što na trovanje ugljen monoksidom (CO) ili cijanidom (CN), ili
su lice, šake, stopala, genitalije i perineum, veliki zglobovi), na povredu glave. Slijedi pregled cijelog tijela i kontrola ži-
opekotine pune debljine kože (bez obzira na procenat ope- votne sredine. Pacijenti sa opekotinama su pod povećanim
čene površine), opekotine zadobivene električnom ener- rizikom od gubitka toplote i hipotermije. Svaki prianjajući
gijom i udarom groma, hemijske i inhalacione opekotine, materijal, uključujući odjeću, satove i nakit, treba ukloniti .
6
opekotine kod pacijenata sa pridruženom traumom (zbog
povećanog rizika za mortalitet ili morbiditet), opekotine kod
pacijenata sa pridruženim bolestima (koje mogu da kom- Osnovni principi reanimacije tečnostima
plikuju tok liječenja opekotina) i opečene osobe koje zahti-
jevaju specijalnu socijalnu, emocionalnu ili rehabilitacionu Nadoknada tečnosti je osnovna i najvažnija mjera lije-
podršku . čenja opekotinske bolesti koja se sprovodi u cilju preven-
4
cije intravaskularne hipovolemije i nastanka opekotinskog
Slični su i kriterijumi Evropskog udruženja za opekotine šoka. Opekotine koje zahvataju više od 20% ukupne tjelesne
(European Burn Association, EBA), s tim što je preciznije de- površine, usljed značajne ekstravazacije tečnosti u inter-
finisana površina opekotina u odnosu na uzrast: 5% TBSA sticijum, dovode do smanjenja volumena cirkulišuće krvi,
kod djece mlađe od dvije godine, 10% TBSA kod djece od smanjenja minutnog volumena srca i neadekvatne perfuzije
3-10 godina starosti, 20% TBSA kod odraslih i 10 % TBSA tkiva. Nadoknada tečnosti je jedna od ključnih intervencija
kod starijih od 65 godina. U dodatne kriterijume za hospi- za spašavanje života u inicijalnom pristupu pacijentima sa
talizaciju, uz sve one navedene od strane ABA, EBA navodi opekotinama. Neadekvatna ili zakasnjela reanimacija tečno-
i sve cirkumferentne opekotine (bez obzira na uzrast), ope- stima dovodi do multisistemske organske disfunkcije. S dru-
kotine kod pacijenata kojima je potrebna posebna socijalna, ge strane, pretjerana reanimacija, povećavajući formiranje
emocionalna ili rehabilitaciona podrška, a među komorbi- edema i izazivajući komplikacije kao što su kompartment
ditetima EBA posebno izdvaja bolesti koje su udružene sa sindromi, takođe povećava morbiditet i mortalitet .
7
opekotinskom bolešću, kao što je epidermalna nekroliza,
nekrotizirajući fasciitis, stafilokokni sindrom opečenog dje- Najbolji put administriranja tečnosti je intravenski. U
teta. EBA takođe preporučuje transfer u specijalizovane cen- slučajevima teške povrede sa ekstenzivnim opekotinama,
tre za opekotine u svim gore navedenim slučajevima, kao i upotreba perifernih vena nije opravdana. Opekotine veće
u slučaju da postoji potreba za resuscitacijom opekotinskog od 30% TBSA zahtijevaju plasiranje centralnog venskog ka-
šoka i u slučaju da postoji bilo kakva sumnja ili nedoumica u tetera. Kao privremena opcija, intraosealni pristup može biti
vezi liječenja djece sa preko 10% i odraslih preko 15% ope- spašavajući, ali su brzine protoka ograničene. Kod opeko-
čene površine . tina manjih od 30%, oralna ili enteralna reanimacija tako-
5
đe može biti od velike pomoći. Naravno, ovdje treba voditi
računa o motilitetu gastrointestinalnog trakta koji je često
Inicijalni tretman opekotina narušen tokom prvih sati, a nekada i nekoliko dana nakon
povrede.
Ukoliko se, na osnovu naprijed navedenih kriterijuma,
ustanovi da opekotina predstavlja tešku traumu, tada je po- Prilikom otpočinjanja i sprovođenja reanimacije tečno-
trebno pratiti ABLS (Advanced Burn Life Support) - protokol stima, neophodno je imati na umu da postoje određene
tokom inicijalne procjene. Primarni pregled treba započeti grupe pacijenata koje imaju povećani rizik od neuspjeha
procjenom veličine opečene površine i opšteg stanja paci- reanimacije i/ili razvoja komplikacija tokom reanimacije. Pa-
jenta (da li je vitalno ugrožen), a po potrebi i obezbjeđenjem cijenti sa značajnim komorbiditetima (npr. srčana insufici-
disajnog puta i vratne kičme. Sljedeći prioritet je procjena jencija, ciroza, postojeća bubrežna insuficijencija, morbidna
disanja i ventilacije. Akutni respiratorni distres kod pacije- gojaznost) često ne reaguju na uobičajeni način na reanima-
nata sa opekotinama i traumama može biti rezultat tenzi- ciju tečnostima i moraju se adekvatno pratiti. Stariji pacijen-
onog pneumotoraksa, otvorenog pneumotoraksa ili ma- ti kao i djeca, manje su tolerantni na „promjene“ u statusu
sivnog hemotoraksa, koji zahtijeva trenutnu dekompresiju. zapremine. U ovu grupu pacijenata spadaju i pacijenti sa in-
Takođe, sumnja na inhalacionu opekotinu zahtijeva hitnu halacionim povredama, pacijenti sa udruženim povredama
intubaciju traheje (jer se kasnije može stvoriti edem, koji (unutrašnja krvarenja), povrede nastale dejstvom električne
će otežati ili onemogućiti disanje usljed opstrukcije velikih struje visokog napona itd. Za navedene, posebno rizične
disajnih puteva). Slijedi procjena stanja cirkulacije. Kod svih grupe pacijenata, potreban je pažljiv monitoring.
pacijenata sa opekotinama što prije treba uspostaviti ven-
ski put. Ako je kanulacija perifernih vena otežana, može se
obezbijediti intraosealni pristup ili centralni venski pristup.
Izotonični kristaloidni bolus treba primijeniti ako je pacijent

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2023; 2(8):19-24. 21