Page 52 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

Ako se ne liječi, povišeni BP može dovesti do disekcije značajnim simptomima (npr. kratak dah, vrtoglavice, zuja-
aorte, ishemijske bolesti srca i srčane slabosti, moždanog nje u ušima, bol u grudima, slabost ruku ili nogu, teškoće
udara komplikovanog ishemijskom bolešću mozga i vasku- u govoru). S druge strane, BP može biti nizak u ordinaciji,
larnom demencijom, gubitka vida, ishemijske nefropatije i dok je samoizmjereni BP kod kuće visok i ta pojava se na-
nefroangioskleroze, erektilne disfunkcije, bolesti perifernih ziva „maskirana hipertenzija“. U nekim slučajevima, samo-
arterija. Kod pacijenata sa potvrđenom dijagnozom hiper- izmjereni BP kod kuće može biti znatno niži od mjerenja u
tenzije I i II stepena treba otpočeti farmakološko liječenje ordinaciji. Ova pojava je vrlo česta i poznata pod nazivom
kao dodatak mjerama za modifikaciju životnih navika . „hipertenzija bijelog mantila“. U ambulanti se registruju vi-
1-3
Dalje formulisanje algoritma za liječenje uzima u obzir da li soke vrijednosti BP, ali i visoke vrijednosti pulsa, što može
je u pitanju primarna (nedefinisan osnovini uzrok) ili sekun- biti znak da dominira simpatička stimulacija .
1
darna hipertenzija (prepoznat osnovni uzrok hipertenzije).
Primarna (esencijalna) hipertenzija obuhvata oko 90% svih Visokonormalne vrijednosti BP pomažu identifikaciji
slučajeva hipertenzije, a liječenje je simptomatsko. Sekun- pacijenata koji bi imali potencijalni benefit od intervencije
darna hipertenzija čini 10% svih slučajeva hipertenzije i liječi promjenom životnog stila, sa napomenom da se kod ovih
se kauzalno (otklanja se uzrok) . Pet glavnih klasa lijekova bolesnika ne odlaže medikamentozno liječenje ukoliko je
3
se preporučuju u rutinskom liječenju hipertenzije na osno- povišen kadiovaskularni rizik, prisutan dijabetes, hronična
1
vu njihove dokazane efikasnosti u pogledu redukcije krvnog bubrežna slabost ili hipertenzivno oštećenje drugih organa .
pritiska, kardiovaskularnog i sveukupnog mortaliteta. To su: Kod tzv. prividno zdravih osoba ciljana vrijednost BP je
inhibitori angiotenzin-konvertujućeg enzima (Angiotensin ispod 135/85 mmHg mjerena u kućnim uslovima. Kod po-
Converting Enzyme, ACE), blokatori angiotenzinskih recepto- sebnih kategorija sa kardiovaskularnim komorbiditetima ili
ra, beta blokatori, kalcijumski antagonisti i diuretici (tiazidi i povišenim kardiovaskularnim rizikom preporučene vrijed-
tiazidima slični diuretici kao što su hlortalidon i indapamid) . nosti sistolnog BP treba da budu ispod 130 mmHg, pa čak
1
Iako je odgovor na antihipertenzivnu terapiju individualan, i 120 mmHg, ukoliko ih bolesnik toleriše. Kada su u pitanju
skoro svi antihipertenzivi redukuju visinu arterijskog priti- stariji pacijenti, kod njih se usljed aterosklerotskih promjena
ska za 10 do 15% (osim kod stanovnika afroameričkog pori- na zidovima krvnih sudova, vrlo često javlja izolovana sistol-
jekla) (tabela 3) . na hipertenzija, gdje su sistolne vrijednosti BP više od 140
1, 2
Tabela 3. Individualni odgovor na određene antihipertenzive mmHg, a dijastolne niže od 90 mmHg. Kod njih je preporu-
Grupa lijekova Odgovor na terapiju (%) čena vrijednost BP do 140/80 mmHg, uz postepeno sniža-
vanje .
1
Tiazidni diuretici 50-55
Beta blokatori 45-50
Blokatori Ca kanala 40-60 Mjesto centralnih antihipertenziva u
ACE inhibitori 50-60 liječenju esencijalne hipertenzije
Alfa blokatori 35-40
Postoje tri osnovna, dobro definisana činioca koji do-
Centralni agonisti 30-35
prinose esencijalnoj hipertenziji: simpatički nervni sistem,
Kao odgovor na potrebu za supresijom simpatičke ak- retencija vode i soli (Na+), renin-angiotenzin-aldosteron
4, 5
tivnosti u regulaciji hipertenzije, razvijeni su centralni an- sistem . Preko 40% hipertenzija u osnovi ima povišen to-
tihipertenzivi koji centralnim i perifernim adrenergičkim i nus simpatikusa koji značajno doprinosi hipertenzijom po-
neadrenergičkim mehanizmima utiču na redukciju simpa- sredovanom oštećenju ciljnih organa: dijastolnoj disfunk-
tičke nervne aktivnosti, inhibiciju oslobađanja norepinefri- ciji, hipertrofiji lijeve komore, arterijskom remodelovanju
4, 5
na, smanjivanje sistemskog vaskularnog otpora, perifernu i hipertrofiji . Aktivnost simpatikusa je povišena ne samo
vazodilataciju, smanjivanje srčane frekvencije i snižavanje kod pacijenata sa hipertenzijom, već i kod gojaznih, bole-
6
krvnog pritiska . snika sa metaboličkim sindromom i oštećenjem bubrega .
9
Prekomjerna aktivnost simpatikusa dovodi do povećane
U ovom revijalnom članku je prikazan algoritam liječenja frekvencije srčanog rada i do potenciranja efekta gotovo
hipertenzije sa pregledom farmakološkog modaliteta tre- svih faktora rizika koji se nalaze u osnovi kardiovaskularnog
tmana iste i osvrtom na mjesto centralnih antihipertenziva morbiditeta i mortaliteta .
7, 8
u svakodnevnoj kliničkoj praksi.
Centralni antihipertenzivi kao alfa adrenergički (alfa 1 -
periferni i alfa 2 - centralni mehanizmi) i imidazolinski ago-
Algoritmi liječenja različitih nisti (neselektivni alfa 2 i I1 i selektivni I1 agonisti) utiču na
redukciju simpatičke nervne aktivnosti, inhibiciju oslobađa-
kategorija arterijske hipertenzije nja norepinefrina, smanjivanje sistemskog vaskularnog ot-
Visok krvni pritisak izmjeren u jednom aktu ne bi trebalo pora, perifernu vazodilataciju, smanjivanje srčane frekvence
da bude alarmantan, osim veoma visokih vrijednosti koje i snižavanje krvnog pritiska 9, 10 .
opstaju i poslije dovoljnog perioda odmora ili su praćeni

50 DOI: 10.5937/Galmed2411044P