Page 76 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

istih godina, dok se u postmenopauzi taj rizik izjednačava. U dalje imaju redovna mjesečna krvarenja. Na farmaceutskom
postmenopauzi brže napreduje ateroskleroza i progresivno tržištu postoje preparati u vidu tableta ili flastera koji se
raste rizik od kardiovaskularnih oboljenja . primjenjuju tokom tri nedjelje, a zatim slijedi nedjelju dana
13
pauze kada se dešava krvarenje. U obzir dolazi i postavlja-
nje intrauterinog sistema sa dodatkom levonorgestrela (radi
Tretman u peri/postmenopauzi zaštite endometrijuma) i primjena estrogenih preparata.

Kako je već ranije napomenuto, smanjenjem funkcije jaj- Kontinuirana hormonska supstituciona terapija podra-
nika nastupaju brojne epizode neurednog krvarenja iz geni- zumijeva svakodnevni unos hormonskih preparata i uvodi
talija. Iako je najčešće riječ o disfunkcionalnim krvarenjima se tek nakon 12 mjeseci amenoreje (dakle u postmenopau-
potrebno je isključiti i druge, organske uzroke ovih krvaren- zi) čime se postiže održavanje atrofičnosti endometrijuma i
ja. Tek pošto smo se uvjerili da ne postoji organski uzrok ove žene nemaju krvarenja. U kontinuiranu primjenu spada
neurednih krvarenja, dakle da se radi o disfunkcionalnim i upotreba tibolona - sintetskog steroidnog hormona koji
krvarenjima, možemo sprovoditi medikamentozno liječen- djeluje kao agonist na steroidnim receptorima. Hormonsku
je. U tu svrhu se koriste gestageni preparati koji se obično supstitucionu terapiju moguće je primjenjivati i lokalno.
daju 10-ak dana u toku mjeseca (najčešće od 16. do 25. dana Ovaj vid primjene se odnosi na vaginalnu primjenu prepa-
ciklusa). Oni se primjenjuju ciklično, duže vreme i praćeni rata estrogena u vidu kreme ili vaginalnih tableta čime se
su redovnim krvarenjem iz materice. Ukoliko nakon njihove utiče na atrofiju vaginalne sluznice .
14
primjene izostane pojava krvarenja onda se radi o postme-
nopauzi jer je prestala endogena produkcija estrogena. Kao Kontraindikacije za primjenu hormonske supstitucione
druga opcija za primjenu gestagena je aplikacija intrauteri- terapije su: vaginalno krvarenje nepoznatog uzroka, trud-
nog uloška (tzv. „spirale“) sa dodatkom gestagena (nazvan noća, teško oboljenje jetre, epizode venskog tromboemboli-
intrauterini sistem sa dodatkom levonorgestrela) u terapij- zma i rizik od karcinoma dojke. Najčešće zamjerke hormon-
ske svrhe sa lokalnim dejstvom na endometrijum i kontrolu skoj supstitucionoj terapije se odnose na rizik od nastanka
krvarenja, ali i sa dodatnim kontraceptivnim dejstvom. karcinoma dojke. Ipak, savremeni stavovi ukazuju da se
primjenom hormonske supstitucione terapije blago poveća-
U svrhu kontrole menstrualnog ciklusa kod premeno- va rizik od nastanka karcinoma dojke, nakon 5 godina prim-
pauzalnih žena mogu se koristiti i kontraceptivne tablete jene. Takođe, uočeno je da žene koje su primale hormon-
naročito ako žene imaju potrebu za kontracepcijom, ukoliko sku supstitucionu terapiju, a razviju karcinom dojke imaju
ne postoje kontraindikacije. Naime, već je rečeno da su ove tumore manje veličine, bolje diferentovane i negativne lim-
žene pod rizikom za nastanak neplanirane trudnoće, iako je fne žlijezde u momentu postavljanja dijagnoze u odnosu na
on veoma mali. Kontraceptivne tablete je praktično moguće žene sa karcinomom dojke koje nisu primale supstitucionu
primjenjivati do 50. godine života. terapiju. Za uvođenje hormonske supstitucione terapije po-
trebno je, pored dobro uzete anamneze, sprovesti UZ ispiti-
U peri- i postmenopauzi moguće je primjenjivati hor- vanje dojki kao i mamografiju uz određivanje funkcije jetre
monsku supstitucionu terapiju. Primjena hormonske sup- i ispitivanje parametara koagulacije. Svim ženama u peri/
stitucione terapije u peri- i postmenopauzi može biti simp- postmenopauzi savjetovana je rutinska mamografija - već
tomatska i preventivna. Simptomatska primjena se najčešće nakon 40. godine života i ispitivanje u pravcu osteoporoze.
odnosi na kontrolu vazomotornih simptoma, u stanjima Kao alternativa hormonskoj supstitucionoj terapiji postoji
intenzivnih promjena raspoloženja, umora i malaksalosti. primjena preparata koji sadrže fitoestrogene. Fitoestrogeni
Primjena estrogena vrlo brzo dovodi do kontrole navedenih su biljni polifenoli koji imaju strukturalnu sličnost sa stero-
simptoma. Već nakon mesec dana bitno se smanjuju nave- idnim hormonima i zapravo pokazuju sličnu aktivost estro-
dene tegobe i pacijentkinje osjećaju poboljšanje kvaliteta ži- genima .
15
vota. Protektivni efekat se odnosi na blagotvorno dejstvo na
gustinu koštane mase i razvoj ateroskleroze. Novija indikaci-
ja za protektivnu primjenu je primjena kod visokog rizika za Osteoporoza
nastanak senilne demencije odnosno Alchajmerove bolesti.
Osteoporoza je metaboličko oboljenje kostiju koju ka-
Ukoliko žene imaju matericu, uz estrogene je potrebno rakteriše smanjenje koštane mase i propadanje mikroarhi-
davati i gestagene preparate zbog zaštite endometrijuma. tektonike tkiva kostiju, što dovodi do povećanja krtosti ko-
Naime, neoponirana estrogena stimulacija može predsta- stiju. Ovo stanje narušava cjelokupno zdravlje sa fizičkim,
vljati faktor rizika za nastanak karcinoma endometrijuma. psihosocijalnim i ekonomskim posljedicama. Predstavlja
Kod žena kojima je odstranjena materica ne postoji potreba hronično-progresivno oboljenje multifaktorijalno uslovlje-
za primjenom gestagena. no. Najčešće se dijagnostikuje kod starijih žena bijele rase,

16
Kod žena sa matericom sama primjena hormonske sup- mada se javlja kod oba pola, svih uzrasta i svih rasa .
stitucione terapije može biti sekvencijalna i kontinuirana. Uprkos činjenici da je osteoporoza oboljenje starije po-
Sekvencijalna terapija se primjenjuje kod žena koje još uvijek pulacije, često se njen značaj zaboravlja kada se razmatra
imaju menstruacije (u perimenopauzi) i njenom primjenom i

74 DOI: 10.5937/Galmed2409072B