Page 64 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

MELAS. Ovo može pomoći u razumijevanju još uvijek nedo- ili potpuna atrofija mozga. MR spektroskopijom možda-
voljno jasne patogeneze ovog sindroma. Postoji nekoliko nog tkiva i komora može biti povećana vrijednost laktata .
16
hipoteza: ishemijska vaskularna (mitohondrijalna angio-
patija) 6, 7 , metabolička (generalizovana mitohondrijalna ci- Biopsija skeletnog mišića pokazuje iskrzana crvena vla-
topatija) i neurovaskularna, neishemijska mitohondrijalna kna (ragged-red fibers) koja predstavljaju nepravilne konture
8
hipoteza koja ukazuje da u patogenezi epizoda sličnih mož- skeletnih mišićnih ćelija zbog kompenzatorne akumulacije
danim udarima koji dominiraju kliničkom slikom, učestvuju mitohondrija, što dovodi do uzdizanja sarkoleme mišićne
vaskularna i metabolička oštećenja . ćelije. Ova vlakna se boje crveno primjenom trihromnog
9
Gomori bojenja, što upućuje na proliferaciju mitohondrija .
17
Elektronska mikroskopija biopsije skeletnog mišića poka-
Klinička slika zuje brojne, uvećane, nepravilne mitohondrije izmijenjenih
kristala sa prisutnim parakristalnim inkluzijama u svom ma-
Prve manifestacije bolesti mogu se javiti u vrlo ranom triksu 18-22 .
životnom dobu, između druge i dvadesete godine života .
1
Rani razvoj ovih pacijenata je najčešće normalan, ali ka- Za genetsku analizu prisustva mutacija mtDNK najčešće
23
snije počinju tegobe poput glavobolje (migrenoznog tipa), se koriste leukociti periferne krvi , a alternative mogu biti:
24
epi-napada, miopatija, oslabljeng sluha i epizoda sličnih fibroblasti kože, sluzokoža usne duplje i sediment urina .
moždanim udarima (stroke-like episodes). Mogu se javiti i ne- U najvećem broju slučajeva u pitanju je mutacija A3243G, a
25
mogućnost govora, različiti oblici poremećaja vida, zastoj u mnogo rjeđe, mutacija T3271C (80% vs 8%) .
rastu, infertilitet, šećerna bolest i dr. Ukoliko je klinička slika
kompletno ispoljena može doći do smrtnog ishoda u ranoj
mladosti, prije 20. godine života.. Psihijatrijske manifestacije MELAS
Pored neuroloških simptoma, koji su najznačajniji, bo- Poznato je da mozak u velikoj mjeri zavisi od oksidativ-
lest se može prezentovati i kroz druge neurološke i psihija- nog metabolizma, pa primarni poremećaji na nivou mito-
trijske simptome i znakepoput depresije, problema sa uče- hondrija mogu dovesti do kognitivnih poremećaja, uklju-
njem, neuropatija i dr. Poseban dijagnostički i prognostički čujući i demenciju kod odraslih i mentalnu retardaciju ili
značaj ima gubitak sluha koji se javlja već u inicijalnoj fazi neuropsihološku regresiju kod djece. Do sada je malo pa-
bolesti. Radovima Hirana i Pavlakisa pokazano je da je čak žnje posvećeno povezanosti mitohondrijalnih poremećaja
75% bolesnika sa MELAS sindromom imalo oštećenje sluha i psihijatrijskih bolesti. U literaturi se sporadično pojavlju-
različitog stepena 10, 11 . ju opisi pojedinačnih slučajeva psihijatrijskih poremećaja
(uglavnom teške depresije), ali je malo studija sa velikim
Demencija je česta karakteristika ovog sindroma. Na- brojem pacijenata koji imaju mitohondrijalno oboljenje. Ka-
staje usljed akumulacije kortikalnih oštećenja i disfunkcije ufmann i saradnici su objavili studiju u kojoj je učestvovalo
16
neurona. Oštećenja kognitivnih funkcija pacijenata sa ME- preko 100 osoba iz 30 porodica, od kojih su neki imali ispo-
LAS sindromom su davno uočena i opisana. Najčešće su u ljenu kliničku sliku, neki su bili asimptomatski, a treća grupa
pitanju poremećaji govora, zapažanja i pamćenja, ali i izvrš- oligosimptomatski nosioci mutacije. Simptomi depresije su
nih i drugih funkcija. Dalja deteorizacija ovih funkcija vodi uočeni u sve tri grupe (42% vs 22% vs 29%), dok je u kon-
ka demenciji 12-15 . Hirano i saradnici su ustanovili da su kod trolnoj grupi samo 7% ispitanika imalo depresiju. U našim
10
90% pacijenata sa MELAS prisutni klinički kriterijumi za de- istraživanjima (Lačković i saradnici) 18-20 , primjenom Hamilto-
menciju. nove skale za procjenu depresivnosti (Hamilton Depression
Rating Scale, HAM-D), pokazano je da skoro polovina ispi-
tanika (42,8%) ima znake depresivnosti različitog stepena.
Dijagnoza Osim simptoma depresije koji su najčešći 18, 26-29 , mogu se
sresti i drugi psihijatrijski poremećaji, kao što su bipolarni
Dijagnoza se postavlja na osnovu laboratorijskih analiza, poremećaji 30, 31 , opsesivno-kompulzivni poremećaji , epizo-
32
biopsije mišića, radioloških i genetskih istraživanja. Kod svih de slične šizofreniji itd .
33
mitohondrijalnih oboljenja, uključujući MELAS, važan, ali ne
i patognomoničan dijagnostički kriterijum je vrijednost lak- Iako rijetki, psihijatrijski simptomi kod MELAS, mogu biti
tata. Povišeni laktati su nespecifičan marker ove bolesti. prateće manifestacije i/ili početni simptomi mitohondrijalne
disfunkcije. U radu Fattal-a i saradnika pokazano je da su
34
Tokom epizoda sličnih moždanim udarima kod MELAS sin- u 75% slučajeva psihijatrijski simptomi bili inicijalni simpto-
droma, potrebna je radiološka dijagnostika (CT i MR). Mogu mi u dijagnozii mitohondrijalne disfunkcije i to u trajanju od
se uočiti asimetrične lezije slične infarktima, najčešće lokali- nekoliko (čak i do 10) godina. U literaturi ima više prikaza
zovane u predijelu kore mozga, kao i u supkortikalnoj bijeloj slučajeva, kada su psihijatrijske manifestacije prethodile
masi okcipitalnog, temporalnog i parijetalnog režnja 1, 10 . Ove klasičnim simptomima MELAS.
promjene nisu povezane sa rasporedom većih moždanih
krvnih sudova, po čemu se razlikuju od tipičnih ishemijskih Thomeer i saradnici opisali su slučaj pacijentkinje s
35
promjena. Takođe se mogu zapaziti kalcifikacije i djelimična MELAS, kod koje su se psihijatrijski simptomi javili nekoliko

62 DOI: 10.5937/Galmed2307062L