Page 77 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

Uvod Interakcija između crijevne
Odnos između crijevnog mikrobioma i mozga je značajna mikrobiote i mozga
oblast istraživanja u patogenezi funkcionalnih gastrointesti- U prethodnoj deceniji došlo je do promjene paradigme
nalnih poremećaja (FGID) . Vezu između gastrointestinalnog oko reakcije mozga i crijeva, što je eksperimentalno dokaza-
1
trakta i centralnog nervnog sistema čine neurotransmiteri, no na životinjama. Studije pokazuju da kolonizacija bakterija
inflamatorni citokini i osovina hipotalamus-hipofiza-nad- igra ključnu ulogu u sazrijevanju enteričkog nervnog siste-
bubrežna žlijezda. Patofiziologija funkcionalnih gastrointe- ma (ENS) i centralnog nervnog sistema (CNS). Povezanost
stinalnih poremećaja je složena, sa dvosmjernom disregu- ovih osa između mikrobioma, crijeva i mozga usmjerena je
lacijom interakcije crijeva i mozga, poznatom kao disbioza i koordinirana od strane vagusnog nerva, enteričkog ner-
mikrobioma , sa abnormalnom pokretljivošću crijeva, pro- vnog sistema, imunog sistema i metabolita triptofana. Ovaj
2, 3
mjenom imunološke funkcije sluzokože, visceralnom pre- signal je rezultat mikrobnih metabolita kao što su kratko-
osjetljivošću, poremećajem crijevne mikrobiote i izmije- lančane masne kiseline, aminokiseline razgranatog lanca i
njenim signalom visceralnog impulsa centralnog nervnog peptidoglikani . Zato je ova interakcija između crijevne mi-
19
sistema (Central Nervous System, CNS) . krobiote i mozga važna, ne samo u patogenezi iritabilnog
4, 5
debelog crijeva, već i kod drugih funkcionalnih gastrointe-
Gastrointestinalni poremećaji pogađaju više od 40% stinalnih oboljenja 20, 21 .
stanovništva i predstavljaju najčešća oboljenja koja zahtije-
vaju česte konsultacije gastroenterohepatologa. Interakcija Naime, mnogi faktori mogu uticati na crijevnu mikrobio-
crijeva i mozga je novi termin u terminologiji funkcionalnih tu, koja se gradi već u perinatalnom i postnatalnom periodu
gastrointestinalnih poremećaja. Ona je klasifikovana prema i zavisi od načina porođaja, učestalosti infekcija, upotrebe
ROMA IV kriterijumima i podijeljena u pet anatomskih re- antibiotika, ishrane, faktora sredine i genoma domaćina.
giona uključujući jednjak, gastroduodenalni trakt, crijeva, Disbioza definisana kao „neravnoteža“ zajednice crijevnih
bilijarni trakt i anorektalni region. ROMA IV kriterijumi po- mikroba odgovorna je za povezanost sa bolestima. Starost
sljednji put ažurirani su maja 2016. godine . i stres takođe značajno utiču na odnos ili osovinu između
6-9
mikrobioma, crijeva i mozga 22-26 . Intestinalna mikrobiota
Simptomi koje opisuju pacijenti sa funkcionalnom ga- oslobađa mnoge neuroaktivne supstance kao što su nore-
strointestinalnom bolešću mogu varirati od blagih do umje- pinefrin, dopamin, gama aminobuterna kiselina i 5-hidrok-
renih i teških. Oni se manifestuju kao bol u stomaku, dis- sitriptofan, koje prenose impulse do centralnog nervnog
pepsija, regurgitacija, nadimanje, zatvor, dijareja, fekalna sistema 27-29 .
inkontinencija, problemi sa crijevnom pasažom, stolicom ili
bilo koja kombinacija ovih simptoma. Pacijenti sa funkcio- Više studija koje su ispitivale fekalni uzorak kod pacijena-
nalnim gastrointestinalnim poremećajima, kao što su ga- ta sa iritabilnim kolonom (IC) i njegovim podtipovima (pre-
stroezofagealni refluks (GERD), funkcionalna disfagija, funk- ovlađujuća dijareja, preovlađujuća konstipacija i mješoviti
cionalna dispepsija, gastropareza, sindrom iritabilnog crije- tip), u odnosu na zdrave osobe, ukazuju na značajnu razliku
va (IBS), konstipacija, dijareja i fekalna inkontinencija, imaju u crijevnoj mikrobioti . Jedna od novijih studija sugeriše da
30
koegzistirajuće psihosocijalne simptome kao što je stres. postoje najmanje dvije podgrupe pacijenata koji ispunjava-
ju rimske kriterijume za IC na osnovu mikrobioma crijeva, a
Mikrobiota ima sinergijsku ulogu u ljudskom organizmu. jedna podgrupa nije drugačija od zdrave populacije, uprkos
Crijevna mikrobiota ima važnu ulogu u održavanju imunite- sličnim gastrointestinalnim simptomima 31, 32 . Druga studija
ta i homeostaze u procesu varenja hrane, a potom i zaštiti ukazuje da se disbiotička grupa sa IC razlikuje od eubiotske
domaćina od patogenih mikroorganizama. Nedavne studije kod zdrave populacije, jer postoje razlike u moždanim inte-
pokazale su da je jedan od glavnih pokretača interakcije iz- rakcijama. U trećoj studiji nije pronađena razlika u mikrob-
među crijeva i mozga upravo mikrobiom, otuda i stvaranje nom sastavu između zdrave populacije i IC, iako simptomi
novog termina „osovina mikrobiom-crijeva-mozak“ 10, 11 . Mo- pronađeni u IC koreliraju sa disbiozom .
33
zak i crijeva su stalno povezani brojnim putevima koji uklju-
čuju enterički nervni sistem (Enteric Nervous System, ENS), Uprkos nedostatku konsenzusa o razlikama u crijevnom
autonomni nervni sistem (Autonomic Nervous System, ANS), mikrobiomu između pacijenata sa IC i zdrave populacije,
osovinu hipotalamus-hipofiza-adrenalna žlijezda (Hypotha- specifične mikrobne promjene koreliraju sa ishodom bole-
lamic-pituitary-adrenal, HPA) i centralni nervni sistem (CNS). sti i to je pokazano prethodnim molekularnim metodama
U procesu razvoja mikrobioma učestvuje imuni sistem i ge- koje opisuju obilje Gram-negativnih bakterija u mikrobiomu
netika 13-17 . tankog crijeva pacijenata sa IC 34, 35 . Studije koje su ispitivale
fekalne uzorke potvrdile su smanjenje vrsta iz roda Bifido-
Sa terapijske tačke gledišta, na crijevnu mikrobiotu bacterium i Lactobacillus, a sa druge strane, povećano prisu-
može uticati ishrana, lijekovi, način života itd, što predstav- stvo Firmicutes/Bacteroidetes. Različite vrste bakterija mogu
lja novi horizont za terapijski pristup kod ovih pacijenata. U osloboditi brojne neurotransmitere; ovo je karakteristično
posljednjoj deceniji ostvaren je veliki napredak u oblasti mo- za Lactobacillus koji proizvodi acetilholin, Bacillus i Saccharo-
lekularno-genetskih testova sa mogućnošću pristupa novim mices spp., koje produkuju noradrenalin, vrste Lactobacillus i
metodama za ispitivanje crijevnog mikrobioma .
18

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2023; 2(5):74-79. 75